Madde kullanan ve kullanmayan ergenlerin anne baba tutumları ve aile işlevleri açısından karşılaştırılması

Abstract

ÖZETAmaç: Gelişimsel dönemi itibariyle çeşitli çatışmaları barındıran ve bu anlamda araştırmalara konu olan ergenlik döneminde madde kullanımı yaygın riskli davranışlar arasında yer almaktadır. Ergenlikte madde kullanımında rol oynayan genetik, bireysel veya çevresel birçok etkenin yanı sıra aile ile ilgili çalışmalar da araştırmalara konu olmaya devam etmektedir. Bu çalışmada madde kullanan ve kullanmayan ergenleri, anne baba tutumları ve aile işlevleri açısından karşılaştırmak amaçlanmıştır. Yöntem: Araştırmanın evrenini 2016-2017 eğitim-öğretim döneminde, Muş Merkez İlçesi' nde öğrenim gören 12.599 lise öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise oranlı küme (okul türü) yolu ile belirlenen 7 farklı lisede öğrenim gören ve değerlendirmeye alınan 616 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma kapsamına alınan lise öğrencilerine, Anne Baba Tutum Ölçeği (Kuzgun 1972), Aile Değerlendirme Ölçeği (Bulut 1990) ve Kişisel Bilgi Formu' ndan oluşan anket formları uygulanmıştır. Veriler SPSS 22.0 paket programı kullanılarak tanımlayıcı istatistikler yöntemler, t testi, tek yönlü Anova, pearson korelasyon ve regresyon analizi ile değerlendirilmiştir. Bulgular: İki grubu ölçek puanları açısından karşılaştırdığımızda, madde kullanan öğrencilerin, kullanmayan öğrencilere göre koruyucu tutum (t(614)=-3,047 p<0,05) ve otoriter tutum (t(614)=-7,174 p<0,05) puanlarının anlamlı düzeyde yüksek olduğu, madde kullanmayan öğrencilerin ise kullanan öğrencilere göre demokratik tutum (t(614)=6,253 p<0,05) puanlarının anlamlı düzeyde yüksek olduğu bulunmuştur. Araştırmaya katılan öğrencilerin, aile değerlendirmeleri incelendiğinde, madde kullananların, problem çözme (t(614)=-5,461 p<0,05), iletişim (t(614)=-6,295 p<0,05), roller (t(614)=-4,685 p<0,05), duygusal tepki verebilme (t(614)=-4,369 p<0,05), davranış kontrolü (t(614)=-3,627 p<0,05) ve genel işlevler (t(614)=-6,793 p<0,05) alt ölçeklerini anlamlı düzeyde sağlıksız olarak algıladıkları saptanmıştır. Sonuç: Anne babaların, çocuklara yönelik tutumlarının ve aile işlevlerini sağlıklı olarak yerine getirmelerinin hem ergenlik döneminde karşılaşılabilecek sorunlarla başetme açısından hem de madde kullanımı olan hastaların tedavi sürecinde ele alınmasının gerekli olacağı düşünülmektedir. Anahtar sözcükler: Ergenlik, madde kullanımı, anne baba tutumları, aile işlevleri

ABSTRACTObjective: Substance abuse is among the common risky behaviors during adolescence which hosts varied conflicts in respect to developmental period and has been a subject to research in this sense. Despite genetic, individual or environmental effects that play role in substance abuse in adolescence, family studies also continue being the subject of this research. In this study, it is aimed to compare user and nonuser adelescents in terms of parental attitudes and family functions. Method: The target population of this study are 12.599 high school students who receive education in the center town of Muş during 2016-2017 school year. Particitipants of the study are 616 students chosen by rational cluster method from 7 different high schools. High school students within this study completed Parental Attitude Questionnare (Kuzgun, 1972), Family Assessment Questionnare (Bulut, 1990) and Personal Data Form. The data is analysed with descriptive statistics, t-test, one way ANOVA, Pearson correlation and regression analysis through the SPSS 22.0 software. Results: After the comparison of the two groups in terms of questionnare results, user students score significantly higher on protective attitude (t(614)=-3,047 p<0,05) and authoritative attitude (t(614)=-7,174 p<0,05) whereas nonuser students score significantly higher on democratic attitude (t(614)=6,253 p<0,05). When we examine the family assessments of the students, the user group perceived problem solving (t(614)=-5,461 p<0,05), communication (t(614)=-6,295 p<0,05), roles (t(614)=-4,685 p<0,05), emotional reaction (t(614)=-4,369 p<0,05), behavior control (t(614)=-3,627 p<0,05) and general functioning (t(614)=-6,793 p<0,05) subscales significantly unhealthy. Conclusions: In terms of getting through the conflicts in adolescence and in the treatment process of substance abuse, it is thought that not only the attitudes of parents against their children but also their healthy fulfillment of being a family is essential. Keywords: Adolescence, substance abuse, parental attitudes, family functioning