Battalgazi-Yazıhan (Malatya) civarındaki neojen yaşlı sedimanların kil mıneralojisi ve jeokimyasal özellıkleri

Abstract

''Battalgazi-Yazihan (Malatya) civarindaki neojen sedimanlarin kil mineralojisi ve jeokimyasal özellikleri` adlı bu çalışmada Malatya'nın kuzeybatısında Battalgazi-Yazıhan (Malatya) civarınının kil mineralojisi ve jeokimyası incelenmiştir. Arazide 7 farklı kesitten örnekleme yapılmıştır.Araştırılan sahadaki birimler yaşlıdan gence doğru; arazide temel birimler olarak Paleozoyik-Mezozoyik yaşlı metamorfik birimler, Oligosen-Eosen yaşlı ve Neojen yaşlı sedimanter-volkanik-volkanosedimanter birimler, Kuvaterner yaşlı genç çökeller yer almaktadır. Neojen birimler Neojen volkanitler ve sedimanlardır. Neojen sedimanları Küseyin Formasyonu, Parçikan Formasyonu, Şeyhler (Boyaca) Formasyonu, Beylerderesi Formasyonu'dur. Örnek alınan birim Beylerderesi Formasyonu'dur. Bu birim Yazıhan'dan güneye doğru yaygın olarak yüzeylemektedir. Kırmızı çamur ve kum matriksli, kötü boylanmış, masif ve/veya orta-kalın düzensiz tabakalı konglomeralar ile çapraz tabakalı kumtaşı ve çamurtaşı ara katmanları bu birimi oluşturmaktadır. Örneklerde tüm kayaç mineralleri sırasıyla kil, kalsit, feldispat, kuvars, dolomit, kil mineralleri smektit, smektit illit, paligorskit, klorit ve illittir. Log (SiO2/Al2O3) ve log (Fe2O3/K2O) oranına göre örnekler şeyl olarak isimlendirilmiştir. La/Sc, Sc/Th, Co/Th oranlarına göre örnekler ofiyolit ve granitlerden çok andezitlere benzemektedir. Örneklerin Nb/Y, Eu /Eu* oranları havzadaki Neojen volkanitlerindeki orana yakındır. Bu da havzaya malzemenin bazaltik trakiandezit bazik-ortaç bileşimli volkanitlerden ağırlıklı olarak geldiğini gösterir. TiO2-Zr grafiği örneklerin ortaç bileşimdeki kayaç özelliğini gösterdiğini belirtmiştir. Y –Zr diyagramında ise örnekler toleyitik kalkalkalin alana düşmektedir. Zr/Sc - Th/Sc, Al/(Al+Fe+Mn) - Fe/Mn, Y/Ni - Cr/V diyagramında örnekler PAAS alanına düşmemesinin nedeni PAAS örneklerinin daha asidik karaktere sahip, incelenen örneklerin ise daha bazik karakter sunmasıdır. Th – La diyagramında örnekler kıtasal adayayı ve okyanusal adayayı alanına düşmüştür. Anahtar Kelimeler: Kil mineralojisi, jeokimya, Neojen volkanitler, Battalgazi-Yazihan (Malatya).

CLAY MINERALOGY AND GEOCHEMICAL PROPERTIES OF NEOGEN SEDIMENTS IN THE VICINITY OF BATTALGAZİ-YAZIHAN (MALATYA)Clay mineralogy and geochemical characteristics of the neogen sediments around Battalgazi-Yazihan (Malatya) were studied at the vicinity of Battalgazi-Yazihan (Malatya) which is situated in the north-west of Malatya. Seven different sections were sampled in the field.The basic units in the investigated area are Paleozoic-Mesozoic metamorphic units, Oligocene-Eocene and Neogene sedimentary-volcanic-volcanosedimentary units, and young deposits of the Quaternary. Neogene Units are Neogene Volcanites, Küseyin Formations, Parçikan Formations, Şeyhler (Boyaca) Formations, Beylerderesi Formations. The samples were taken from Beylerderesi Formation. This unit outcrops widely from Yazıhan to the south. It is composed of red mud and sand matrix, poorly sorted, massive and / or medium to thick irregular bedded conglomerates and cross bedded sandstone and mudstone interlayer units. Whole rock minerals in the samples are clay, calcite, feldspar, quartz, dolomite, and clay minerals are smectite, smectite-ilite, paligorskite, chlorite and illite. Samples were called as shales, according to ratios ofLog (SiO2/Al2O3) and log (Fe2O3/K2O). According to La / Sc, Sc / Th and Co / Th ratios, the samples resemble andesites than ophiolites and granites. Nb/Y, Eu /Eu* ratios of samples are close to that in the Neogene Volcanics. This indicates that materials predominantly derived from the volcanics which have basic trachyandesite basaltic-medium in composition. The TiO2-Zr graph shows that the samples have intermediate rock features. In the Y-Zr diagram, the samples falled in the tholeiitic calcalkaline field. In the Zr / Sc - Th / Sc, Al / (Al + Fe + Mn) - Fe / Mn and Y / Ni - Cr / V diagrams, samples did not fall in the PAAS area, because investigated samples are basic-notr , but PAAS have asidic character in composition. Key Words: Clay Mineralogy, Geochemistry, Neogene Volcanics, Battalgazi-Yazihan (Malatya).