Perakende sektöründe self servis teknoloji uygulamalarının kullanımını etkileyen faktörler ve sonuçları: Süpermarketlerde self servis kasa kullanımı üzerine bir çalışma

Abstract

Dünyada ve ülkemizde self servis teknolojilerin (SST) günlük hayatın farklı alanlarına nüfuz etmesi ile birlikte tüketiciler bu teknolojileri benimsemişler ve kullanım oranlarını her geçen gün daha da fazlalaştırmışlardır. Bu araştırmada genel olarak SST kullanmayı etkileyen faktörler ve bunların tüketici davranışlarına olan etkileri değerlendirilmiştir. Bu çalışmanın uygulama kısmında, süpermarketlerde self servis kasa kullanan kişilerin kullanım nedenleri ve bunların sonuçlarının belirlenmesine yönelik olarak hazırlanan anket formu, self servis kasaları hayatında en az bir kez kullanmış, toplam 425 kişi tarafından cevaplandırılmıştır. Elde edilen bu verilerin SPSS 20 ve AMOS 25 paket programları ile analizleri gerçekleştirilmiş ve raporlanmıştır. Öncelikle SPSS aracılığı ile açıklayıcı faktör analizi (AFA) yapılmış, sonra sırası ile veriler, frekans analizleri, güvenilirlik analizi ile test edilmiştir. Daha sonra ise AMOS aracılığı ile doğrulayıcı faktör analizi ve son olarakta çalışmanın hipotez testleri gerçekleştirilmiştir. Yapısal eşitlik modeli kullanılarak yapılan hipotez testinin sonuçlarına göre ise, toplam 21 hipotezin 7 tanesi desteklenmemiş, geriye kalan 14 tane hipotezde ise değişkeler arası ilişkilerin öngörüldüğü gibi anlamlı olduğu bulgulanmıştır. Sonuç olarak SST'lerin tüketiciler tarafından farklı neden ve tutumlardan dolayı kullanıldıkları gözlemlenmiş ve gelecek çalışmalarda kişisel ya da durumsal faktörlerin etkisi üzerinde daha fazla durulması gerektiği sonucuna varılmıştır.

With the penetration of self-service technologies into different areas of daily life, consumers have adopted these technologies and their usage rates have become more and more every single day in our country and in the World. In this study generally, the factors affecting the use of SST on the effects of consumer behaviors were investigated. In the application part of this study, in order to provide reasons for using self-service checkout in supermarkets and their results, prepared questionnaire was answered by a total of 425 people who have used the self-service checkout at least once in their whole life. The obtained data were analyzed and reported by SPSS 20 and AMOS 25 package programs. Firstly, Explanatory Factor Analysis (AFA) was performed via SPSS and the data reduced to a total of 11 underlying factors. Then respectively the data were tested by frequency analysis and reliability analysis. Subsequently, confirmatory factor analyzes were performed and finally hypothesis testing was conducted via AMOS. The results of the hypothesis test demonstrate that 7 out of 21 hypotheses are unsupported but as expected the presumed relationships stated in remaning 14 hypotheses were significant. As a result, it was observed that SSTs were used by consumers for different causes and attitudes, and future studies needs to focus more on the impact of personal or situational factors usage of self-service technology applications.