Baş-boyun radyoterapisi alan hastalarda submandibular bezlerde meydana gelen volumetrik değişikliklerin incelenmesi

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı, baş-boyun radyoterapisi planlanan hastalarda, radyoterapi sonrası submandibular bezlerde meydana gelen değişikliklerin USG kullanılarak incelenmesidir.Materyal ve Metot: Araştırmamızda 23 hastanın 46 submandibular bezi, radyoterapi öncesi, radyoterapi başlangıcından sonraki ikinci ve altıncı ayda ekojenite, ekotekstür, marjin ve boyutsal (antero-posterior, supero-inferior, medio-lateral uzunluk ve hacim) değişiklikler açısından ultrasonografik olarak değerlendirildi. Elde edilen veriler istatistiksel olarak analiz edildi.Bulgular: Radyoterapi öncesi % 93.5 oranında hiperekoik ekojeniteye sahip bezler, radyoterapi başlangıcından 2 ve 6 ay sonra değerlendirildiğinde, sırasıyla % 60.9, % 43.5 oranında izoekoik/hipoekoik olarak değişim gösterdi. Bu farklılık istatistiksel olarak anlamlı bulundu (p<0.001). Buna ilaveten radyoterapi öncesi % 91.3 oranında homojen ve yine % 89.1 oranında düzenli sınırlara sahip olarak gözlenen bezlerin, radyoterapi başlangıcından 2 ve 6 ay sonra değerlendirildiğinde, sırasıyla % 65.2, % 34.8 oranında heterojen ve % 84.8, % 47.8 oranında düzensiz sınırlara sahip olduğu tespit edildi. Her iki grupta da radyoterapi öncesi ve sonrası saptanan bulgular arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulundu (p<0.001). Ayrıca submandibular bezlerin radyoterapi öncesi, radyoterapi başlangıcından sonraki ikinci ve altıncı ayda ölçülen, antero-posterior (p<0.01), supero-inferior (p<0.001), medio-lateral uzunlukları (p<0.001) ve hacimsel değerleri (p<0.001) arasında da istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulundu. Sonuç: Radyoterapi öncesi genellikle hiperekoik ekojenite, homojen ekotekstür ve düzenli marjinlere sahip submandibular bezlerin görünümünde, radyoterapi sonrası izoekoik/hipoekoik, heterojen ve düzensiz sınırlara sahip bir değişim ortaya çıkmaktadır. Ayrıca radyoterapi başlangıcından iki ay sonra, tükürük bezlerinin boyutsal ölçümlerinde ciddi azalmalar ve altı ay sonra ise medio-lateral uzunluk hariç diğer boyutsal ölçümlerde bir miktar geri dönüş görülmektedir.Anahtar Kelimeler: Radyoterapi, submandibular bez, ultrasonografi

Aim: The aim of this study was to investigate the changes in post-radiotherapy submandibular glands using USG in patients undergoing head-neck radiotherapy. Material and Method: In our study, 46 submandibular glands of 23 patients were evaluated ultrasonographically in terms of echogenicity, echotexture, margin and dimensional (antero-posterior, supero-inferior, medio-lateral length and volume) changes before radiotherapy, at the second and sixth months after radiotherapy onset. The data were analyzed statistically. Results: The submandibular glands with 93.5% hyperechoic echogenicity before radiotherapy, showed a change of 60.9% and 43.5% isoechoic/hypoechoic at the end of the 2 and 6 months after radiotherapy onset, respectively. In addition, the glands which are 91.3% homogenous and 89.1% regular margins before radiotherapy, was found to be 65.2%, 34.8% heterogeneous and 84.8%, 47.8% irregular margins at the end of 2 and 6 months after radiotherapy, respectively. In both groups, there was a statistically significant correlation between the findings before and after radiotherapy (p<0.001). Also, there were statistically significant differences between antero-posterior (p<0.01), supero-inferior (p<0.001), medio-lateral lengths (p<0.001), and volumetric values (p<0.001) of the submandibular glands measured before radiotherapy and in the second and sixth months after radiotherapy onset. Conclusion: Submandibular glands, which usually have hyperechoic echogenicity, homogeneous ecotextures and regular margins before radiotherapy, showed a change in the form of isoechoic/hypoechoic, heterogeneous and irregular margins post-radiotherapy. Besides, there were seen serious decreases in dimensional measurements of salivary glands in two months after radiotherapy onset, and was found some return in other dimensional measurements except medio-lateral length in six months after radiotherapy onset.Key Words: Radiotherapy, submandibular gland, ultrasonography