Multipl skleroz hastalarında aksonal kaybın optik koherens tomografi ve magnetik rezonans spektroskopi ile araştırılması

Abstract

Multipl skleroz (MS) en çok genç erişkinleri etkileyen kronik bir santral sinir sistemi (SSS) hastalığıdır. Hastalığın ön görülemez klinik seyri ve tedavi takibinde aksonal kaybın göstergesi olarak bir takım belirteçlere ihtiyaç duyulmaktadır. Magnetik rezonans spektroskopi (MRS) ile elde edilen N-Asetil aspartik asit (NAA) MS'de kullanılan önemli bir belirteçtir. Günümüzde noninvaziv, kısa süreli, kullanım kolaylığı ve tekrarlanabilirliği güvenilir olan yeni yöntem arayışları sürmektedir. Optik koherens tomografi (OKT) bu bağlamda gelecek vadeden bir tanı yöntemi özelliği göstermektedir. Çalışmamızda MS hastalarında retinal sinir lifi tabakasında (RSLT), makula ve optik sinir başı (OSB) bulgularında değişiklik olup olmadığı ve MRS ile elde edilen NAA/Cr ve kolin/Cr oranları, VEP amplitüd ve latans ölçümleri ile bu değişikliklerin ilişkisinin değerlendirilmesi amaçlandı.Çalışmaya, 20-55 yaş arası, 61 MS hastası (122 göz) ve 25 sağlıklı kontrol grubu (50 göz) dahil edildi.Tüm olgularda rutin göz taraması, VEP ölçümü, MRS çekimi ve OKT ölçümleri yapıldı. MS hastaları; On atağı olan (38 göz), ON atağı olmayan (58 göz) ve diğer göz (26) olarak gruplara ayrıldı. Yapılan OKT ölçümleri ile gruplar arasında bir fark olup olmadığı, elde edilen ölçümler ile MRS ile elde edilen NAA/Cr ve kolin/Cr oranları ve VEP amplitüd , latans değerleri arasındaki ilişki araştırıldı.Çalışmamızda, ON atağı geçiren ve ON atağı olmayan gözlerde çukurluk/disk dikey oranı, kontrol grubuna göre daha geniş, rim alanı ON atağı olan gözlerde daha dar olduğu bulundu (sırasıyla; p=0,019, p=0,035, p=0,041). MS hastalarının gözlerinde, sağlıklı kontrol gözlere göre; ortalama RSLT kalınlığında anlamlı incelme saptandı (p<0,05). ON atağı olan gözlerde superior, inferior ve temporal kadranlarda ve diğer gözlerde inferior ve temporal kadranlarda RSLT kalınlığında kontrol gözlerle karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı fark bulundu (p<0,05). 1, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 ve 12. saat kadranlarındaki RSLT ölçümlerindeki azalma ON atağı geçiren gözlerde ve diğer gözlerdeki 6, 7, 9 ve 11. saat kadranlarında RSLT ölçümlerindeki azalma kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı idi (p<0,05). Makula kalınlık ve volüm ölçümleri MS hastalarının gözlerinde kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı azalmış bulunurken, MS hastarında da ON atağı olan ve diğer gözlerde ON atağı olmayan gözlere göre istatistiksel olarak anlamlı azalma bulundu. MS hastalarının gözlerinde OKT ile elde edilen total maküler volüm ölçümü ile ortalama RSLT ve kadranlara göre RSLT ölçümü arasında anlamlı iyi derecede korelasyon bulundu.MRS ile normal görünümlü beyaz cevherden elde edilen NAA/Cr ve kolin/Cr oranları MS hastaları ve sağlıklı kontrol grubu arasında ve MS tipleri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmadı. ON atağı olan ve diğer gözlerde, ortalama RSLT ölçümleri ile MRS ile elde edilen NAA/Cr ve kolin/Cr oranları ve VEP amplitüd ve latans ölçümleri arasında korelasyon saptanmadı.MS hastalarında, OKT ile yapılan ölçümlerde OSB, RSLT ve makula parametrelerinde değişiklikler oluştuğu saptandı. İleri çalışmalarla, eldeki mevcut aksonal kaybın belirteçlerine göre, sinir lifi yoğunluğu açısından zengin olan inferior ve superior kadrandaki incelmenin gelecekte aksonal kaybın erken dönem belirteci olması açısından anlamlı olabileceği görüşündeyiz.

Multiple sclerosis (MS) is a chronical central nervous disorder which effects young adults mostly. The unpredictable clinical course and monitorization of therapy makes it crucial to have certain markers that show axonal loss. N-acetyl aspartic acid (NAA) obtained from Magnetic Resonance Spectroscopy (MRS) is an important marker used in MS. Currently there is a search for a noninvasive, quick and an easy-to-use method that can be repeated reliably. From this perspective, Optical Coherence Tomography (OCT) is a promising method. In our study, the aim was to determine whether there were any changes in the retinal nevre fiber layer (RFNL), macula and optical nevre head findings and to analyze the relationship between these changes and theNAA/Cr and choline/Cr ratios obtained from MRS and the amplitude and latency measurements obtained from VEP.61 MS patients between the ages of 20-55 (122 eyes) and 25 healthy controls (50 eyes) were included in the study. All of the cases received a routine ophthalmological examination, VEP measurements MRS imaging and OCT measurements. The MS patients were stratified into three groups: those with optical neuritis (ON) attacks (38 eyes), those without ON attacks (58 eyes) and other eye-the other eye of the patients with an ON attack (26 eyes). The differences between the groups in terms of OCT measurements and the relationship between these findings and the NAA/Cr and choline/Cr ratios obtained from MRS and the amplitude and latency measurements obtained from VEP were investigated.In our study, the eyes with ON and those without ON had higher cavity/disc vertical ratios compared to the control group and the rim area was narrower in eyes with ON (respectively; p=0,019, p=0,035, p=0,041). The avarage RFNL thickness of the MS patients? eyes was significantly thinner in comparison to the healthy controls (p<0,05). There was a statistically significant difference in the RNFL thicknesses at the superior, inferior and temporal guadrants of the eyes with ON attacks and in the RNFL thicknesses at the inferior and temporal quadrants of the other eyes compared to the eyes of the healthy controls (p<0,05). The RFNL thicknesses in eyes with ON attacks (1) and in other eyes (2) at the following positions of the hour quadrant were significantly decreased, compared to the healthy controls: (1) 1, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11,12 (2) 6,7,9 and 11 (p<0.05). The macula thickness and volume measurements of MS patients were significantly lower compared to the control group. Interestingly, the measurements obtained from the MS patients? eyes, grouped as with ON and the other, were significantly lower compared to the measurements obtained from the eyes without ON. There was a strong correlation between the total maculer volume, average RNFL and guadrant based RNFL measurements of MS patients? eyes obtained with OCT.There were no statistically significant differences between the MS patients and the healthy controls and the different MS types in terms of the NAA/Cr and choline/Cr ratios calculated from the healthy appearing white matter with MRS. The average RNFL measurements and NAA/Cr and choline/Cr ratios obtained with MRS and the VEP findings of the eyes classified as those with ON attacks and the other were not found to be correlated.The OCT measurements taken from the MS patients have demonstrated that there are changes in terms of optical nerve head, RFNL and macula parameters. Based on the current markers of axonal loss and with further research, it can be said that evaluation of the inferior and superior quadrants with their rich nerve fiber content has the potential to become early markers of disease.