Camın mekan kurgusunda yersizlik/zamansızlık kavramı, havaalanı örneklemesi

Abstract

Tarihsel süreçte insan ve onun çevresel etkileri incelendiğinde, dönemsel olarak değişen ve hızla gelişen kentler ve yeni kent mekanlarının, ortaya çıktığı görülmektedir. Günümüzde insan ve onun çevresinde oluşturduğu nitelik ve niceliği ile mekan, yani ?yer kavramı? çeşitli değişiklikler yaşamaktadır. Modern kentlerde oluşturulan, yerelliğin ve çeşitliliğin gittikçe azaldığı, yeni mekansal kurgular, zamanla yok-yerlere dönüşmektedir. Özellikle havalimanları, garlar, alışveriş merkezleri, otoyollar, ?yer-olmayan? kavramının en belirgin örneklerindendirler. Buralar bulundukları coğrafi bölgeye, kültürel değerlere, yaşanmışlığa, kısacası bulundukları yere ait değildirler, sistem olarak tek tiptirler. Hacimsel büyüklük, kullanılan malzeme, sistemin devamlılığını sağlayan elemanlar (kontrol, yönlendirme, bilgilendirme, bekletme, eğlendirme vb.), tabelalar, işaret levhaları, çizgileri, hız sınırının belirtilmesi her yerde aynıdır.Havalimanları ?yok-yerler? olup, bir nevi kentler arasındaki eşiktir. Terminal programlarının yer aldığı bu büyük boşluklu devasa mekanlar, hızlı zaman akışı içerisinde, kişide duygusal bir boşluk hissi yaratır. Bu boşluk hissi, kişinin referans alamadığı ya da daha önce deneyimlenemediği, mekan kurgusu ile oluşur.Cam malzeme, gelişmiş teknoloji ile tasarıma yeni açılımlar getirmiş ve oluşan kavramlar mekan kurgusunu değiştirmeye başlamıştır. Mimaride, masiflikten şeffaflığa geçişi sağlayan cam malzeme, aynı zamanda mekanda yarattığı psikolojik etkiler ile kullanıcıya farklı açılımlar yaratmıştır. Görme alanını genişleten insanın; cam malzeme kullanımı ile ?Bakma-Scopofili içgüdüsü? tatmin edilmeye başlanmış ve yeni kentsel programatiklerin yarattığı yersizlik hissinin verdiği travma, camın yardımıyla baş etme yöntemine, bakma hazzına dönüşmüştür.Bu çalışmada Türkiye'de son dönemde yapılan, ikisi de yarışma yoluyla elde edilen ve inşa edilen, havalimanlarının mekansal kurgusu ve bu kurguda camın tasarıma etkisi incelenmiştir. İzmir Adnan Menderes ve Ankara Esenboğa Havalimanlarının seçilmesinin nedeni, yersiz olarak tanımlanan havalimanlarının, seçilen bu havalimanlarında oluşturulan iç ve dış mekan kurgusuyla, yerle ilişki kurma çabalarıdır.Anahtar Kelimeler: Yer olmayan, Yersizlik/Zamansızlık, Cam, Havalimanı, M. Auge.

Throughout the history, when the human and his environmental effects are investigated, the arise of the periodically shifted and rapidly developed cities and new urban places are seen. At the present day, human and the space around him with its quality and quantity, in other words ?the concept of place? is face with several modifications. Decreasing locality and variety the new spatial constructs, which are formed in modern cities, are turning into non-spaces. Especially airports, train stations, shopping malls, and highways are the most specific examples of the ?non-place? concept. Being not belong to their region, cultural values, or the place, these buildings are one-type standard. Everywhere the spatial extent, used materials, the elements which are keeping the continuity of the system (control, orientation, information, spooling, and entertainment etc.), signs, alignments, and the speed limiter signs are the same.Being the threshold between the cities, the airports are ?non-places?. Having the program of an airport terminal, this buildings with widely floated spaces make the people feel a emotional emptiness in the quick passage of time. This sense of emptiness is caused from the spatial construction, which the person cannot take up references or haven?t experienced before.Glass materials bring new expansions to design area with the development of technology and the growing concepts are beginning to change the construction of space. Providing the transition between transparency and solidity in architecture, glass materials bring various expansions to its users by making psychological effects. Using the glass materials, people expands his visual area, his ?Looking-Scophilia instinct? begins to satisfy, and the trauma of the sense of placelessness, that new urban programmatic create, turns into looking pleasure.In this study, the spatial construct of two airport terminals, both of whom designs are acquired via architectural contests and lately built in Turkey, and the effect of glass are investigated. The reason of choosing İzmir Adnan Menderes and Ankara Esenboğa Airports is their effort of being related to its place by its construction of inner and outer space, on the contrary of the placelessness of common airport terminals.Keywords: Non-place, Placelessness/Timelessness, Glass, Airport, M. Auge.