Hemodiyaliz hastalarında serum çinko düzeyi ile anemi ve tedavisi ve diğer ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Anemi diyaliz tedavisi alan hastaların mortalite ve morbiditesini etkileyen önemli bir nedendir. SDBY hastalarının %90'ı anemiktir. Anemi SDBY hastalarında kronik kan kan kaybı, inflamasyon, diyaliz membranları ile ilişkili hemoliz, üremik taksisite, EPO yetersizliği gibi birçok faktöre bağlıdır. Anemi tedavisinde yerine koyma, Fe takviyesi ve EPO kullanılmaktadır. EPO tedavisiyle hastalarda Hgb değerlerinde düzelme olmakla beraber çoğu zaman yeterli yanıt alınamamaktadır. EPO direncinde birçok faktör rol almaktadır. Dünyada ve ülkemizde çinko eksikliği sık görülmekte ve eksikliğinde Fe tedavisine yanıtsız anemi olmaktadır. Bu çalışmanın amacı EPO tedavisi ile serum çinko seviyeleri ve ilgili faktörler arasındaki ilişkiyi belirlemektir.Gereç ve Yöntem: Çalışmada HD tedavisi uygulanan 96 hasta ve 34 kontrolün serum çinko seviyeleri ölçülerek HD hastaları ile kontrol grubu karşılaştırılmış, yanı sıra HD hastalarında serum çinko seviyeleri ile EPO dozu, anemi parametreler, demografik özellikler ve ilişkili faktörler değerlendirilmiştir.Bulgular: Hasta ve kontrol grubunda bakılan serum çinko seviyeleri düşük olarak saptandı; bu düşüklük HD tedavisi alan hastalarda daha belirgindi ve gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark vardı(p<0.001). Hasta ve kontrol grubunda karşılaştırılan yaş, cinsiyet ve VKİ açısından gruplar arasında anlamlı fark yoktu. Tam kan sayımı parametreleri açısından gruplar arasında karşılaştırma yapıldığında beyaz küre sayısında fark izlenmemişken (p>0.05), hemoglobin, hematokrit, MCV değerleri ve trombosit sayıları açısından anlamlı fark gözlendi (p<0.05). Diğer taraftan eritrosit sedimentasyon hızı ve CRP değerlerinin de hastalarda kontrol grubuna göre anlamlı olarak yüksek olduğu bulundu. Hasta ve kontrol grubu arasında biyokimyasal parametreler açısından karşılaştırma yapıldığında, kontrol grubunda total protein, albumin, kalsiyum değerleri daha yüksek iken, hasta grubunda ise üre, kreatinin ve fosfor değerlerinin anlamlı olarak daha yüksek olduğu bulundu (p<0.05). Açlık kan şekeri ve magnezyum değerlerinin gruplarda benzer olduğu gözlendi (p>0.05). HD hastalarını Hgb:9.5 ve altı; Hgb:9.6 ve üstü olarak iki gruba ayırdığımızda Hgb değeri düşük olan grupta serum çinko seviyesi daha düşük ve daha yüksek EPO ihtiyacı vardı fakat bu değerler istatistiksel olarak anlamlı seviyede değildi(p:0.662).Sonuçlar: Bu çalışmada serum çinko seviyelerinin hasta ve kontrol grubunda düşük olduğu saptanmıştır. Bu düşüklük HD hastalarında daha belirgin olarak görülmektedir. HD hastalarında anlamlı olmamakla birlikte çinko seviyeleri ile EPO dozu arasında fark saptanmıştır. Çinkonun vucudumuzdaki ve hematopoetik sistemdeki rolleri ve eksikliğinin toplumda sık görülmesi göz önünde bulundurulduğunda ülkemizde ve HD hastalarındaki önemini araştırmak için prospektif, daha fazla hasta içeren çalışmalara ihtiyaç vardır.Anahtar Kelimeler: Hemodiyaliz, eritropoetin, anemi, çinko

Aim: Anemia is an important cause that affects mortality and morbidity of patients who are in dialysis therapy. % 90 of ESRF patients is anemic. Anemia is associated with lots of factors such as chronic blood loss, inflammation, hemolysis related to dialysis membranes, uremic toxicity and most important EPO deficiency in ESRF patients. Recombinant EPO is used successfully in anemia treatment since 1980?s in these patients. With EPO therapy, target Hb value can be achieved in most of the patients, however, in some of them adequate response cannot be obtained. There are a lot of factors in EPO resistance including iron deficiency. It is reported that zinc deficiency may also contribute to EPO resistance. The aim of this study is to search that the relationship between serum zinc level and anemia, EPO treatment, and related factors in hemodialysis patient.Materials and Methods: 96 HD patients and as a control 34 healthy individual were included into this study. Serum zinc levels, anemia parameters, EPO doses, demographical characteristics and related factors were evaluated.Results: There was no significant difference of age, sex and VKI between the groups. Serum zinc levels were found lower then the previously reported values in both patients and control group respectively(72.4-29.6-43.7 mcg/dL); but it was significantly lower then control group in HD patients (p < 0.001). When the HD patients were grouped in two as Hb:9.5 and below; Hb:9.6 and above, serum zinc level was lower and EPO need was higher in the group that had low Hb value; however, these values were not statistically significant (p = 0.662).Conclusion: In this study serum zinc levels were determined lower than previously reported in both patient and control group, but this value is found even lower in HD patients. In the hemodialysis patients with more profound anemia serum zinc level was lower and EPO doses they received was higher then the group of patients with higher Hb values. However, this difference was not significant, probably related to the small size of cohort studied. When the roles of zinc in our body and hematopoietic systems and common deficiency of zinc in the society were taken into consideration, it is important to take into consideration zinc level of hemodialysis patient especially the once resistance to EPO therapy.Key Words: Hemodialysis, erythropoietin, anemia, zinc