15. ve 20. yüzyıllar arası Bursa tekkelerinin mekan ve cephe kurgusu

Abstract

Bu çalışmada mevcut ya da günümüze ulaşamamış Bursa tekkelerinin tespiti ve envanterinin çıkartılması, bu tekkelerin mekan ve cephe kurgularının anlaşılmasına yönelik bilimsel nitelikte bir kaynak oluşturulması amaçlanmaktadır.XV.-XX. yüzyıllar arasında Bursa'da inşa edildiği tespit edilen 66 tekkenin tarihsel süreçleri, mevcut durumları ve mimarisi incelenmiş, mekan ve cephe kurguları belirlenerek gruplama çalışması yapılmıştır. Beş bölümden oluşan tezin kurgulanması şu adımlar doğrultusunda olmuştur.Birinci bölümde; çalışmanın amacı, önemi, kapsamı ve yöntemi vurgulanmaktadır. İkinci bölümde; Anadolu ve Bursa'da tarikat kültürü, Bursa tekke yapılarının işlevi, yönetimi, kurumsal işleyişi ve ekonomik durumu, tekkelerin bağlı olduğu tarikatlar ve dönemsel değişimleri üzerinde durulmuş, Bursa'nın tarihsel ve kentsel gelişiminde tekke yapılarının önemi incelenmiş.Üçüncü bölümde; XV.-XX. yüzyıllar arasında Bursa'da inşa edilen tekkeler günümüze ulaşabilmiş tekkeler, günümüzde yıkılmış ancak arsası ve haziresi mevcut olan tekkeler ve ismi belirlenebilen, yeri bilinmeyen kayıp tekkeler olarak üç gruba ayrılmıştır. Yapılan gruplama içerisinde tekke yapıları, tarihsel ve mimari olarak geçirdiği aşamalar, mevcut durumları, mimari programları, mekan ve cephe özellikleri, yapım tekniği, yapı elemanları, malzeme ve süsleme bakımından tek tek ele alınmıştır.Dördüncü bölümde; Bursa tekke yapılarını oluşturan ana ve yardımcı birimlerin, servis mekanlarının ve tekkeyi oluşturan diğer birimlerin mimari analizi yapılmış bu birimler arasındaki fonksiyonel ilişkiler incelenmiştir. Ortaya çıkan sonuçlar ışığında tekkelerin mekan ve cephe kurguları belirlenmiştir. Beşinci bölüm ise sonuçlar ve değerlendirmeleri kapsamaktadır.

The objective of this study is to specify and take inventory of dervish lodges in Bursa that are currently available or have not reached today, to create scientific resource towards understanding of the space and facade fiction of these dervish lodges.Historical process, available conditions and architectural of 66 dervish lodges determined to be constructed in Bursa between XV.-XX. centuries have been examined and categorizing has been made by specifying the space and facade fiction. The establishment of thesis has been created with five sections.First chapter emphasizes the objective, importance, scope and method of the study. Second chapter emphasizes the Anatolian and Bursa sect culture, function, management and corporate operation and economical status of the dervish lodges in Bursa, sects of the dervish lodges and periodical changes and examines the importance of dervish lodges, for historical and urban development of Bursa.In the third chapter; the dervish lodges constructed in Bursa between XV. - XX. have been categorized into three sections such as dervish lodges reached today, dervish lodges with limited information of which land or burial area reserved for special people especially in mosques or Sufi lodges is available and lost lodges of which land are not known. Structures of dervish lodges, historical and architectural phases, current situations, architectural programs, space and facade features, construction practice, construction elements, material and ornament within the categorization have been handled one by one.In the fourth chapter; architectural analysis of the main and ancillary units that form the dervish lodges in Bursa structure and service spaces and other units that form the dervish lodges has been conducted and functional relations between these units have been examined. In the light of the results, space and facade fiction of the dervish lodges have been specified. Fifth chapter covers the results and evaluations.