Radon gazı yoğunluğu ölçümlerinin detaylı istatistiksel analizleri

Abstract

Yaşadığımız çevreden aldığımız radyasyonun %85'i doğal radyasyon kaynaklarından gelmektedir. Doğal radyasyon kaynakları; kozmik radyasyon, gama ışınları, vücut içi ışınlanma ve radon gazı olarak sıralanır. Doğal radyasyon kaynaklarından alınan dozun %50'lik bir kısmı radon gazı ve ürünlerinin sebep olduğu radyasyondur. Radyoaktif radon gazı; renksiz, kokusuz ve tatsız bir gazdır. Bundan dolayı varlığı sadece ölçümler ile ispatlanabilir. Radon gazı ölçümlerinin en yaygın metodu pasif detektörler olan katıhal nükleer iz kazıma detektörleridir. Bu tez çalışmasında, Eskişehir il merkezindeki evlerde LR-115 detektörleriyle yapılan ölçümler kullanılmıştır. Ölçümler dört mevsim (kış, ilkbahar, yaz, sonbahar) için ayrı ayrı yapılmıştır.Radon yoğunluğu ile ilgili birçok çalışmada istatistiksel metotlardan faydalanılır. Bu metotlardan yararlanabilmek için veri setinin belirli bir dağılıma uyması gerekmektedir. Kapalı alan radon yoğunlukları log-normal dağılıma uyarlar. Yani radon yoğunluğu verileri logaritmik dönüşüm ile normal dağılım gösterirler.Radon yoğunluğu verilerinin normal dağılım gösterip göstermediğini test etmek için normallik testleri uygulanır. Bu çalışmada; Kolmogorov-Smirnov, Lilliefors, Shapiro-Wilk, Anderson-Darling ve ?2 normallik testleri incelenmiştir. Radon yoğunluğu verilerinin normal dağıldıkları, uygulanan bütün testlerde görülmüştür. Ortalama radon yoğunluğunun mevsimsel farklılıkları t-testi ve tek-yönlü ANOVA ile gösterilmiştir.Anahtar Kelimeler: Radon, z-testi, t-testi, Kolmogorov-Smirnov, Lilliefors, ShapiroWilk, Anderson-Darling , ?2, ANOVA.

85% of radiation we receive from environment we live in comes from natural sources. The natural radiation sources can be listed as cosmic radiation, terrestrial gamma rays, inner body irradiation, and radon gas. Around 50% of the dose received from natural radiation sources is caused by radon gas and its daughters. Radioactive radon gas is a colorless, odorless, and tasteless gas. Therefore, its presence can only be proved by measurement. The most common method to measure radon gas employs solid-state nuclear track detectors or passive detectors. In this study, we used radon concentration measurements performed with LR-115 passive detectors in the dwellings of Eskişehir city center. The measurements were taken for four seasons (winter, spring, summer, and autumn).Many studies related to radon concentrations utilize statistical methods. To benefit from these methods, the data set must conform to a specific distribution. Indoor radon concentrations follow a log-normal distribution. In other words, log-transformed radon concentration data follow normal distribution.Normality tests are applied to test whether the radon concentration data show normal distribution. In this study, Kolmogorov-Smirnov, Lilliefors, Shapiro-Wilk, Anderson-Darling and ?2 normality tests were investigated. All of these tests showed that radon concentration data follow normal distribution. Seasonal variation in the average radon concentration data is shown by the t-test and one-way ANOVA.Keywords: Radon, z-test, t-test, Kolmogorov-Smirnov, Lilliefors, Shapiro-Wilk, Anderson-Darling , ?2, ANOVA