Halk şairi Halil Çivi`nin hayatı, sanatı ve şiirleri

Abstract

Türk halk şiirinin ilk sanatçı tipi ?ozan?dır. Sözlü edebiyat geleneğimizde kopuz eşliğinde sanatlarını icra eden ozanlar, aynı zamanda hekimlik, büyücülük, din adamlığı gibi görevler üstlenmişlerdir. Ozan veya destan geleneğiyle başlayan İslamiyet öncesi halk şiiri, Anadolu'da İslam kültürünün etkisiyle yeni bir şekil ve içerik kazanmıştır. Ozanlar da tasavvufun etkisiyle ?âşık? adını alarak şiirler söylemeye başlamışlardır. XI. yüzyıldan itibaren Orta Asya'dan özellikle Horasan'dan gelen dervişlerin etkisiyle Tanrı aşkını dile getiren dinî ? tasavvufî mahiyetteki halk şiiri geleneği, X-XII. yüzyıllarda hazırlık ve oluş, XIII-XV. yüzyıllarda gelişme ve yayılma, XVI-XVII. yüzyıllarda duraklama ve gerileme dönemlerini yaşamıştır. XVIII.?XIX.?XX. yüzyıllarda ise gerileme devrini devam ettiren bu şiir, XIII. yüzyıldaki Yunus Emre ile Anadolu'da ulaştığı en verimli ve olgun dönemine bir daha erişememiştir.Bu edebiyat geleneği Anadolu'da XV. yüzyılın sonlarına doğru yerini âşıklık geleneğine bırakmıştır. Ozan geleneğinin devamı olarak kabul edilen âşık tarzı Türk şiirinin ilk dönemleri hakkında fazla bir bilgiye sahip değiliz. Bundan dolayı XVI. yüzyıl âşık tarzı Türk şiirinin hazırlık dönemi gibidir. Âşık Ömer, Ercişli Emrah, Karacaoğlan, Köroğlu gibi birçok ünlü âşığın yetiştiği XVII. yüzyıl ise âşık şiirinin en parlak dönemidir. Bu dönemden sonra durgunluk yaşayan âşık tarzı Türk şiiri, XIX. yüzyılda yeniden aynı parlak dönemini yaşamış, XX. yüzyılda eski önemini kaybederek, günümüzde çağın şartları doğrultusunda değişimlerle varlığını devam ettirmektedir.Söz konusu bu değişimin temsilcilerinden birisi olan Halil Çivi'nin şiirleri üzerine bilimsel bir çalışma yapılmamıştır.Çalışmamızda genelden özele doğru bir metot takip etmeyi uygun gördük. Bu düşünceler çerçevesinde de çalışmamızda halk şiiri geleneğinin yaşayan güçlü temsilcilerinden Halk Şairi Halil Çivi'nin hayatını, şiirlerini ve halk şiiri geleneği içerisindeki yerini çeşitli yönleriyle değerlendirmeye çalıştık. Türk kültüründe halk şiiri kavramı, halk şiiri geleneği, geçmişten günümüze halk şiir ve şairliği, konuları ile ilgili bilgiler verdikten sonra, Halil Çivi'nin hayatını ve yakın çevresini tanıttık. Ardından da onun halk şiiri geleneğindeki yerini Sivas, Tokat, Erzurum, Aydın, Malatya, İstanbul illerinde söylemiş olduğu şiirlerini inceleyerek belirlemeye çalıştık.Şiirlerini dokuz başlık altında ele aldığımız Halil Çivi'yi, rüyasında bade içmeyen, saz çalmayan, dedim ? dedi ve lebdeğmez tarzlarında şiirleri olmayan; ancak mahlas kullanan, tarih düşüren, hece ölçüsü, dörtlük nazım birimi ve halk şiiri biçimlerini kullanarak sade bir Türkçe ile yazdığı şiirleriyle halk şiiri geleneğinin yaşayan bir temsilci olduğunu gördük. Halil Çivi'nin yetiştiği ortam, yaşadığı maddî imkânsızlıklar, uğradığı haksızlıklar sevdiklerini kaybetmesi, hasretlik, sosyal sorunları dile getirmeye öncelik vermesi gibi sebepler yanında şairlik istidadına sahip olması şiir söylemeye başlamasında etkili olmuştur.Bu tespitimizi desteklemek için onun 200 şiirinin şeklini, dil ve ifade özelliklerini, kelime kadrosunu, halk şiiri geleneğiyle ilişkisini ve içeriğini detaylı olarak ortaya koyduk. Ardından da çalışmamızı indeks ve kaynakçayla bitirdik.Anahtar Kelimeler: Türk halk Şiiri, Türk halk edebiyatı, Halil Çivi, Halk şiiri geleneği

First artist of Turkish Folk poem is 'poet'. The poet, who ıs the most importent element of the Turkısh Folk Literature, performed their arts accompanied by kopuz in our oral literature tradition. Emerging with poet or epic tradition the pre Islam folk poem achieved a new form and content with the effect of Islam culture in Anatolia. The Turkish Folk Poem tradition, which has a religious-mystical nature that gives utterance to love for God with the influence of dervishes who come from Middle Asia especially from Horasan. Religious-sufistic Turkish poem lived genesis and prepartion period on X-XII th. , development and extension period on XIII-XV.th , pause and recession perıod on XVI-XVII.th. The poem wnet along the recession period during XVIII. ?XIX. ?XX th could not reach the most productie and mature period in XIII th.We haven?t got much information about the first periods of Folk Style Poem Tradition of Turkish that is accepted as the continuation of Folk Poem. So XVIth century was as the preparatory period of Folk Style Poem Tradition of Turkish XVIIth century was the golden age for Folk Style Poem Tradition of Turkish in which Âşık Ömer, Ercişli Emrah, Karacaoğlan, Köroğlu. After this golden age Folk Style Poem Tradition of Turkish had a recession period however in XIXth century it reached its culmination again. Losing ground during XXth century the Folk Style Poem Tradition of Turkish is still surviving today in accordance with the circumstances of the age.As a method, from general to special, we gave general information about of Turkish Folk Poem which is very important in the perspective of Folk Poem Tradition and folk literature, Folk Style Poem Tradition and general specialties of Turkish Folk Literatüre. First of all Halil Çivi was introduced and given information about his gathering identity and then hıs poem examined by gathering that in Sivas, Tokat, Erzurum, Aydın, Malatya, İstanbul and neighbor towns,Halil Çivi had been presented with information compiled from poem and main theme of his poem was mentioned and an attempt was made to have literary circles get acquainted with him through his poem. We see the features of these changes during mentioned centuries with Halil Çivi as well. Halil Çivi was not affected from drinking sweetene juice in his dream or growing up together with master folk while he was telling the poems. The main reasons that lead him star to tell poems were the ambiance that he lived in, financial deficiencies, injustice event he faced, loss of his lovings, homesickness and giving priority to the social problems as well as having a poetric features. Halil Çivi who uses his name and surname as nickname and mention date has used mostly half ryhme in his poems that he wrote in quatrain poetry by using syllable measure. He is a kind of folk poet who gave place to the similes, get use from idioms and proverbs in his love, death, desire, complain from lover, time and destiny and religion.Up to now there has not been any scientific study about Halil Çivi and his poem has not yet been discovered by researches of literature. We trend to gather his poems under the narration titles and Then we tried to set his place in Folk Poem. in tradition by analysing his 200 poems in detail in terms of form, language, expression features, diction, content and their relation with Folk Style Poem Tradition of Turkish.In the study, folk poems were examined regarding their content which were grouped in nine main groups as materialistic love and social poems, Longing, advice, national matter and the religi-sufistic poems. As soon as we investigate at the end of study we give ?Bibliography? and ?Information about source persons?. The study had been completed by the bibliography section, so, we had been tried to appreciate Halil Çivi?s folk poem among Folk Poem Tradition and folk literature. And a results of our study a conclusion has been completed that Halil Çivi continued the Folk Poem Tradition and in him poems he fulfilled the functions as language, culture, and education.Key Words: Turkish Folk Poem, Turkish Folk Literature, Halil Çivi, Folk Style Poem Tradition