İlköğretim okullarında görev yapan yöneticilerin insan doğasına ilişkin algıları (Bursa ili örneği)

Abstract

ÖZET İLKÖĞRETİM OKULLARINDA GÖREV YAPAN YÖNETİCİLERİN İNSAN DOĞASINA İLİŞKİN ALGILARI Erhan ÇAĞLAYAN Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Ekonomisi Bilim Dalı Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ağustos, 2001 Danışman: Doç. Dr. Mehmet ŞİŞMAN Tarihi açıdan bakıldığında insan doğasma ilişkin bakış açılarının yönetim tarihindeki gelişmelere, örgüt ve yönetim teorilerine yansıdığı görülmektedir. Yönetim eylemlerin insanlık tarihiyle birlikte başladığı söylenebilir. Örgüte ve yönetime ilişkin sorunların çözümünde yöneticilerin insan doğasma ilişkin algılarının belirlenmesi önemli görülmektedir. Sosyal etkileşimin yoğun olduğu eğitim kurumlarında yöneticilerin insan doğasına ilişkin algılarının yönetim tarzlarına ve insan ilişkilerindeki tutumlanna etki ettiği düşünülmektedir. Bu çalışmanın amacı ilköğretim okullarında görev yapan yöneticilerin insan doğasına ilişkin algılarının saptanmasıdır. Araştırmada var olan durum saptanmaya çalışılmıştır. Araştırma evrenini 2000-2001 öğretim yılında Bursa il merkezinde bulunan 182 ilköğretim okulunda görev yapan 556 yönetici oluşturmaktadır. Örneklem grubu ise random yöntemiyle belirlenen 92 ilköğretim okulunda görev yapan 297 okul yöneticisinden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen anket kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde, yönetici görüşlerinin ilgili değişkenler açısmdan farklılaşıp farklılaşmadığımn gözlemlenmesi amacıyla Chi-Square (X2) tekniği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda ilköğretim okul yöneticilerinin cinsiyet, görev, mesleki kıdem ve öğrenim durumu değişkenlerine göre insan doğasına ilişkin algılamaları arasında bir ilişki bulunamamıştır. Ancak bulundukları okuldaki hizmet süresi değişkenine göre insan doğasına ilişkin algılamalarda hizmet süresi azaldıkça kötümser görüşe yalan eğilimlerinde arttığı söylenebilir. İlköğretim okul yöneticileri genel olarak inşam, iyi, güvenilir, sorumluluk sahibi, iş ve çalışmaktan kaçınmayan, kendini kontrol edebilen, üreten, öğrenmekten zevk alan ve eğitimle iyi yönde geliştirilebilecek bir varlık olarak gördüklerini ifade etmişlerdir.

11 ABSTRACT ELEMENTARY SCHOOL PRINCIPALS' PERCEPTI ONS ABOUT HUMAN NATURE Erhan ÇA?LAYAN Osmangazi University Social Sciences Institute Department of Educational Studies August 2001 Advisor: Mehmet ŞİŞMAN, Associate Professor According to historical sources, points of view on human nature reflect on improvement of management history and theories, which are developed on organizations and administration. So it can be considered that administrative activities are as old human history. It's thought that principals' positions require mostly social reflection, influence their way of management and relationships with other people. It's considered that the principals' perceptions on human nature may play important role solving human-related organizational and administrative issues. The purpose of this study was to analyze the elementary school principal's perceptions about human nature in schools. The sample of the study was consisted of principals working in 182 primary schools in Bursa during 2000-2001 school year. The data was analyzed through Chi-square method in order to observe if the perceptions of principals were changed up to variables. The results of the study indicated that the school directors' perceptions about human nature weren't related on their gender, position, seniority and educational background. However, they were related on how long they been working as the school directors. But it can be said that, the lower the job experience of the school directors were, the higher the inclinations towards the pessimistic points of view become by means of perceptions of human nature according to the variable of job experience at the schools they served. As a result, it becomes clear that primary school directors generally saw that people were nice and reliable individuals who could carry responsibilities, did not hesitate to work hard, could produce new thoughts, also like learning and could be developed by in-service and pre-service education.