Eski Anadolu Türkçesinde (14. yy.) türetim ekleri ve söz yapımı

Abstract

Bu çalışmada, öncelikle Oğuz Türkçesinin tarihî gelişimi hakkında bilgi verilmiş ve Türkoloji alanında türetim eklerine dair yaklaşımlar ve tespitler aktarılmıştır. Ardından Eski Anadolu Türkçesinin en karakteristik dönemi olan 14. yüzyıl metinleri arasından seçilen 10 metinden oluşan bir veri tabanında türetim ekleri taranmış ve çalışmanın verisi elde edilmiştir. Eski Anadolu Türkçesinde türetim eklerini, bu eklerin işlevlerini, türetim ekleriyle türetilen sözcükleri ve bu sözcüklerin bağlamsal anlamlarını tespit etmeye yönelik bu çalışma, asıl olarak eylemden ad türetimi, addan ad türetimi, addan eylem türetimi ve eylemden eylem türetimi olmak üzere dört başlıktan oluşmaktadır. Eylemden ad türetiminde 44, addan ad türetiminde 32, addan eylem türetiminde 20 ve eylemden eylem türetiminde 7 türetimlik tespit edilmiştir. Her kısımda, ele alınan türetimlik hakkında bilgi verilerek işlevleri tespit edilmiş ve oluşturduğu sözcükler, bağlamsal anlamları da belirtilerek alfabetik sıraya göre sıralanmıştır. Böylelikle söz konusu dönemim söz varlığı da ortaya konmaya çalışılmıştır.Anahtar Sözcükler: Eski Anadolu Türkçesi, Türetim Ekleri, İşlevler, Söz Yapımı

In the study, firstly, information about historical development of Oghuz Turkish was given and the approaches about derivation suffixes in the field of Turcology was depicted. Then, derivation suffixes in 14th century texts which is the most characteristics period in the Old Anatolian Turkish was handled. Our study was prepared based on the data obtained from ten texts. The study, which is for identifying the derivation suffixes in the Old Anatolian Turkish, the functions of these suffixes, the words derived with these suffixes and contextual meanings of these words, is fundementally grouped under four titles as derivation noun from verb, derivation noun from noun, derivation verb from noun and derivation verb from verb. Forty four derivation suffixes in derivation noun from verb, thirty two derivation suffixes in derivation noun from noun, twenty derivation suffixes in derivation verb from noun and seven derivation suffixes in derivation verb from verb were identified. In each section, information about handled derivation suffix was given, functions of it were identified and the words created with related derivation suffix were sorted by alphabetical order with specifying their contextual meanings. Thus, it was tried to put forward the wealth of word of the period.Key Words: Old Anatolian Turkish, Derivation Suffixes, Functions, Word Formation