Osmanlı döneminde Selanik

Abstract

Selanik 1430'da Osmanlı hâkimiyetine geçmeden önce, Roma ve Bizans şehri olarak bin yedi yüz yıllık bir geçmişe sahiptir. Şehir tarih boyunca birçok yabancı medeniyetin eline geçmiştir. Bu süreçte Romalılar, Slavlar, Sırplar, Araplar ve Venediklerin hâkimiyetine giren şehirde çeşitli siyasi ve sosyo-ekonomik değişiklikler yaşanmıştır. Selanik II. Murad tarafından fethedilerek Osmanlı idaresine geçmiştir. Fetihten sonraki dönemde Selanik'teki Bizans idari düzeninde büyük bir değişiklik yapılmıştır. Bu dönem aynı zamanda Yahudilerin tarihi açısında nadir rastlanacak bir gelişmeye adım atmıştır. Selanik başta İspanyol kökenliler olmak üzere Avrupa'dan da sürgün edilmiş onlarca Yahudi için toplanma ve buluşma noktası haline gelmiştir. Bu yüzden Selanik dünya tarihinde nüfusunun çoğunlukla Yahudilerden oluştuğu şehirler arasına girmiştir. Osmanlı döneminde şehrin iktisadi, ticari ve sosyo-kültürel hayatı son derece canlıdır. Şehir baruthanesi, tuzlaları, esnaf loncaları, çarşı ve pazarları, kültürel kurumlarıyla dikkat çeken şehirlerden biri olmuştur. Özellikle şehir, XIX. yüzyılda çok yoğun bir şekilde iktisadi ve toplumsal değişimlere şahit olmuştur. Şehrin liman kenti olması sonucu meydana gelen ticari gelişmeler art bölgesindeki tarımsal dönüşümü, sermaye birikimini ve sanayi yatırımlarını beraberinde getirmiştir. Modern fabrikalar, demiryolu projeleri, bankalar, okullar, matbaa, gazete ve diğer kurumlar şehrin XIX. yüzyıldaki görünümünü değiştirmiştir. Yabancıların buraya ilgisi şehrin bölgede ön plana çıkmasını sağlamıştır.Selanik, XX. yüzyıl başlarında bir dizi mücadeleye sahne olmuş, Osmanlı Devleti'nin içinde bulunduğu şartlardan doğrudan etkilendiği gibi iç gelişmelerini de yönlendirmiştir. Balkan savaşları sonrasında şehirdeki Türk hâkimiyeti sona ermiş, şehir 1913 yılında Yunanlılara bırakılmıştır. I.Dünya Savaşı'ndan sonra ise bir mübadele süreci yaşayan şehir, on binlerce kişinin göç ettiği ve buradan Anadolu'ya nakledildiği bir merkeze dönüşmüştür. Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Selanik, Liman, Ticaret, Balkan Savaşları, Mübadele.

Salonica has a thousand and seven century past as being a Roman and Byzantium city, before entered to Ottoman hegemony at 1430. This city saw a lot of foreign civilization during its history. In this period, the city had lived varities of socio-economic and political changes entered the hegemony of Romans, Slavs, Serbians, Arabians and Venetians. Selanique passed through Ottoman administration by conquest of Murat II. He did big changes at Byzantium administration structure at period after conquest. This period also was an interesting progress by means of Jewish history. Salonica became a gathering point for Jewish with Spanish origins who expelled from Europe. For that reason it has become a city where Jewish mostly live at the world history. The economical, socio-cultural and commercial life of city was very lively at Ottoman period. It became a remarkable city with its cultural institutions, city gunpowder factory, saltworks, trade guilds and shopping districts. City witnessed a lot of social and economical changes mostly at nineteen century. Commercial progresses happened by being a port city that brought the agricultural transformation, capital stock and industrial investments. Modern factories, railway projects, banks, schools, newspaper, printing house and other institutions changed the view of city in XIX. century. The interest of foreigners provided for coming into prominence of city at its area.Salonica witnessed so many struggle at the beginning of XX. century and directed internal events of Ottomans as being influenced from the conditions of Ottoman State. Turkish hegemony finished at city after the Balkan Wars, city abandoned to Greeks in 1913. After World War I, city lived a period of population exchange and became a center that migrated thousands of people and routed to Anatolia. Key Words: Ottoman State, Salonica, Port, Commerce, Balkan Wars, Population Exchange.