İzmirli İsmail Hakkı`da metafizik problemler

Abstract

İzmirli İsmail Hakkı'nın çocukluğunda başlayan ilim ve hikmet merakı hayatıboyunca devam etmiştir. Bir taraftan medrese eğitimine devam ederken diğer taraftanözel dersler almıştır. O, kendi çabalarıyla birçok dil öğrenmiştir.İzmirli İsmail Hakkı, metafiziği en yüksek ilim, ilk ve külli sebeplerin bilgisiolarak görmüştür. Ona göre diğer bilimler ancak olaylar ve bunlar arasında ilişkilerleilgilenirken, metafizik bunların ilk nedenleri ve birbirleri ile ilişkilerini göz önündebulundurarak düzenli, sistematik ve bütüncül bir görüş ortaya koymaya çalışmıştır.İzmirli'nin metafizik anlayışını bilgi, varlık ve Tanrı olmak üzere üç ana başlık altındatoplamak mümkündür.İzmirli, bilginin akıl ve duyuların yanısıra kalp ve vicdan ile de bilinebileceğinisöyler.İzmirli, yaratıcı hakkında ortaya atılan düşüncelerin gerçekliğe uygun olupolmadığının ancak yaratıcı hakkında ortaya konacak delillerle ispat edilebileceğinisöyler. O, Tanrı'nın varlığını ispatlamak için hem Müslüman filozofların hem de Batılıfilozofların delillerini kullanmıştır.İzmirli'ye göre insanın hakikat araştırmalarında dini ve felsefi yol olmak üzerebaşlıca iki yol vardır. Ona göre dini yol felsefi yoldan daha sağlam, güvenilir veetkilidir.İzmirli, kötülüğü üç kısma ayırır. Bunlar; metafizik kötülük, manevi kötülük vefiziksel kötülüktür. Ona göre Allah iyiliğin olduğu kadar kötülüğün de yaratıcısıdır.

İzmirli İsmail Hakkı's curiosty towards science and thinking started in his childhood and continued through his entire life. In addition to his education in madrasah hetook private lessons. He learned a lot of foreign languages through his own effort.İzmirli İsmail Hakkı saw metaphysic as the highest knowledge of wisdom, firstand eternal reasons. According to him, while the other sciences are dealing with eventsand the relationship between them, metaphysics tries to put forth a systematic andtotalitarian view considering the first reasons and their relationship between them. It ispossible to collect his understanding of metaphysics in three main topics: knowledge,existence and God.He thinks that knowledge can be known through not only reason and senses butalso heart and conscience.İzmirli says that whether the thoughts about God are appropriate to reality or notcan be only proved through the evidences about God's existence. To prove God'sexistence, he used proofs of both Muslim philosophers and western philosophers.According to him, in search of truth there are mainly two ways; first Religiousway second Philosophic way. He thinks that religious way is more steady, reliable andefficient than philosophic one.İzmirli, sorts out the evil in to three parts; Metaphysic evil, Spiritual evil andPhysical evil. He says that Allah is the creator of both goodness and evil.