R-2 numaralı Rusçuk Şer`iyye Sicili`nin çeviriyazısı ve tahlili (H. 1108-1111/ M. 1696-1699) V. 1-58

Abstract

Şer'iyye sicilleri adı verilen mahkeme kayıtları Osmanlı Devleti'nin sosyo-ekonomik tarihinin ortaya konulmasına katkı sağlayan ana kaynaklardan biridir. Bu noktadan hareketle çalışmada Rusçuk şehrinin tarihine ait bir kesitin açığa çıkarılması amacıyla XVII. yüzyıla ait R-2 Numaralı Rusçuk Şer'iyye Sicili'nin 1-58 varaklık kısmının çeviriyazısı ve tahlili yapılmıştır. Çalışma ile kıymetli bir materyalin araştırmacıların kullanımına sunulması hedeflenmiştir.Defterin Latin alfabesi ile yazımı sırasında basit transkripsiyon kuralları uygulanmıştır. Transkripsiyonu yapılan metindeki hükümler, tarihsel bir bakış açısı ile değerlendirilmiştir. Ana metne geçmeden önce Rusçuk ve çevresinin tarihi, Osmanlı hukuk sistemi ve II. Mustafa'nın Avusturya seferleri ve bu seferlerin R-2 numaralı sicile yansımaları hakkında bilgiler verilmiştir. R-2 Numaralı Rusçuk Şer'iyye Sicili'nin orijinali Bulgaristan'ın Milli Kütüphanesi olan ve Sofya'da bulunan Cyril ve Methodius Kütüphanesi Şark Koleksiyonu'nda bulunmakta olup, bu sicil ve diğer Rusçuk sicillerinin kopyaları İstanbul'da bulunan İslam Araştırmaları Merkezi tarafından temin edilerek araştırmacıların hizmetine sunulmuştur. Ayrıca R-2 numaralı sicil ve diğer Rusçuk sicillerini Bulgaristan Milli Kütüphanesi'nin internet sitesinde bulunan `Sijills` başlığından indirmek mümkündür.R-2 Numaralı Rusçuk Şer'iyye Sicili'nin 1-58 varaklık kısmında, çeşitli konularda 201 adet hüküm yer almaktadır. Bu sicil dönemin siyasi, askeri, sosyo-ekonomik ve kültürel yönleri hakkında kıymetli bilgiler vermektedir. Sicilin kaydedildiği dönem Sultan II. Mustafa'nın Avusturya seferleriyle aynı döneme denk gelmektedir. Bu sebepten sicilin içeriğinde sefer ile alakalı çok sayıda hüküm bulunmaktadır. Bu hükümler askerlerin beslenmesi, sefere katılımın sağlanması, ordu mühimmatının temini ve taşınmasında izlenen yollar, devletin sefere yakın bölgelerde aldığı tedbirler, vatandaşa yansıyan vergiler ve diğer yükümlülükler ve eşkıyalık meseleleri gibi birçok konuda bilgi vermektedir. Bu hükümlerden yola çıkarak Osmanlı Devleti'nin sefer organizasyonu konusunda nasıl tedbirler alındığını ve sefer hazırlıklarıyla ilgili olarak kazalarda ne tür faaliyetler yapıldığını görebilmek mümkündür. Ayrıca ilgili defter, Osmanlı Devleti'nin taşradaki idari ve malî uygulamaları ile hukuk sistemi hakkında da kıymetli bilgiler ortaya koymaktadır.Anahtar Kelimeler: Rusçuk, Şer'iyye Sicili, Mahkeme, Kadı.

Court register record that called `Şer'iyye sicilleri` is one of the main resource that provide the socio-economic history of the Ottoman Empire. In order to reveal a cross section of history of the Ruse, translations and analysis of the pages between 1-58 of the Ruse Court Register Numbered R-2 which belongs to XVII. century, were conducted. The study aimed to present a precious material to the researchers.When the text was written in Latin Alphabet, simple transcription rules were used. The transcripted provisions in the text are evaluated in a historical point of view. Before the main text, some information about the history of Ruse and its vicinity, Ottoman judicial system, the campaigns of Mustafa II on Austria and the reflections of these campaigns in the court register numbered R-2 are given.The original copy of Ruse Court Register numbered R-2 is present at the library of Cyril and Methodius' Oriental Collection which is the National Library of Bulgaria and the copies of this register and other Ruse register were brought to ISAM Library in Istanbul for the use of researchers. It is also possible to download numbered R-2 and the other Ruse Court Registers from the website of Bulgaria's national library, where listed as 'Sijills'.The pages between 1-58 in the numbered R-2 Court Register, there are 201 provisions about different subjects. This register gives precious information about politics, military, cultural and socio-economics of the term. The period when the register was recorded occured at the same time as Sultan Mustafa the second's Austria campaigns. Therefore there are many provisions about campaign in the register. These provisions give information about military food supply, recruitings for the campaing, standards for supplying and transporting the ammunition, precautions the goverment took in some regions near the campaign, taxation facts and other obligations, and brigandage matters. In the light of the information obtained in provisions, it can be possible to see how and what kind of precautions Ottoman Empire took about organizations and citys of expedition. Besides, the record reveals some valuable informations about Ottoman Empire's financial and administrative affairs in rural and also it's judicial system.Key Words: Ruse, Court Register, Court, Kadi