Soğuk savaş sonrası Türkiye`nin Bosna Hersek ve Kosova politikası

Abstract

İmparatorluk bakiyesi Türkiye'nin tarihi, siyasi, kültürel çeşitliliği kadim bir medeniyet telakkisi içerisinde anlam kazanarak iç ve dış dinamiklerin doğru yorumlanmasında yol gösterici olmuştur. Cumhuriyetin kuruluşundan soğuk savaş yıllarının bitimine kadar ki süreçte bir taraftan mevcut sorunların çözümüne yönelik çalışmalar diğer taraftan dış politika dinamizmi içinde oluşan yeni problem alanlarına tesir etme çabası Türk dış politikasının ana karakterini oluşturmaktadır. Bu doğrultuda değişen dünya nizamına entegre olma ve oluşan boşluk alanlarına doğru argümanları kullanarak nüfuz etme amaçlanmıştır. Türk dış politikasının Balkan coğrafyasına olan ilgisini de bu çerçevede yorumlamak isabetli olacaktır.Türkiye, soğuk savaş sonrası bağımsızlık kaynaklı çatışmaların etkisini arttırarak açık insan hakkı ihlallerinin yaşandığı Bosna ve Kosova meselelerine en azami hassasiyeti göstererek uzun yıllar dış politika yapım sürecinde kazandığı deneyimleri Birleşmiş Milletler ve Kuzey Atlantik Anlaşması Örgütü (NATO) başta olmak üzere uluslararası toplumla beraber bu süreçte işletmiştir. Yaşanan savaşların son bulması adına siyasi ve askeri hiçbir seçeneği kullanmaktan çekinmeyen Türkiye'nin Bosna ve Kosova politikası reel politikte istikrar ve toprak bütünlüğüne karşılık gelirken, insani boyutuyla da tarihsel aidiyete uzanmaktadır. 2000'li yıllara gelindiğinde ise Türk dış politikasının Bosna ve Kosova yaklaşımı değişen iç siyasi parametreler ışığında vücut bularak daha dinamik bir hale evrilmiştir. Komşularla sıfır sorun, çok boyutlu dış politika, merkez ülke, ritmik diplomasi vb. kavramları etrafında gelişen Türk dış politikasının Bosna ve Kosova'ya yaklaşımı da kavramsal değişimin sunduğu içerikten nasiplenerek çeşitlenmiş ve siyasi, askeri, ekonomik yönden kuvvetli bir zemin üzerinde ilişkiler pekiştirilmeye çalışılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Soğuk Savaş, Bağımsızlık, Balkan Coğrafyası, Dış Politika, Bosna Hersek ve Kosova.

Historical, political and cultural diversity of Turkey having an imperial past has been a guide in the right interpretation of internal and external dynamics through gaining meaning in a deep civilization concept. From the establishment of the Republic until the end of the cold war years, efforts to solve the existing problems and on the other hand efforts to influence the new problem areas occurring within the dynamism of foreign policy form the main character of Turkish foreign policy. In this direction, it was aimed to be integrated into the changing world order and to penetrate the created gaps by using the right arguments. Also, it would be appropriate to interpret the relevance of Turkish foreign policy to the Balkan geography in this context.Turkey displayed great sensitivity in Bosnia and Kosovo issues, where clear violations of human rights occurred, by increasing the effects of conflicts over independence after cold war and with this sensitivity used its experience gained during long years of foreign policy-making with the international community, particularly UN and NATO within this period. While the Bosnia and Kosovo policy of Turkey -not avoiding from using any political and military options so that wars occurring would come to an end- corresponds to the stability and territorial integrity in real policy; it is linked to the historical belonging in terms of human dimension.In the 2000s, the Bosnia and Kosovo approach of Turkish foreign policy was transformed into a more dynamic form by emerging within the light of the changing internal political parameters. The Bosnia and Kosovo approach of Turkish foreign policy, which developed around the concepts of zero problems with neighbors, multidimensional foreign policy, central country, rhythmic diplomacy, etc. also became diversified by benefiting from the content brought by the conceptual change, and attempts are being made to strengthen relations on a strong political, military and economic ground. Keywords: Cold War, İndependence, Balkan Geography, Foreign Policy, Bosnia and Herzegovina and Kosovo.