Mordecai Menahem Kaplan ve Yahudilikte yeniden yapılanma hareketi

Abstract

Ortodoks Yahudi bir aileden gelen Mordecai Menahem Kaplan (1881-1983), XX. yüzyılda Amerika'da ortaya çıkan Yeniden Yapılanma Hareketi'nin kurucusu ve lideri olarak kabul edilmektedir. O, modern dönem Amerika Yahudi düşünce tarihinin en tartışmalı ve aynı zamanda en etkili düşünürlerinden biri olmuştur. Kaplan'a göre Yahudilik bir din değil, bir medeniyettir, din bu medeniyetin önemli bir parçasıdır. Bu medeniyetin içinde Yahudilerin tarihi, edebiyatı, dili, estetiği, folklörü, sosyal örgütlenmesi olduğu gibi; dini inançları, halk inanışları, kutsalları ve manevi idealleri de yer almaktadır.Kaplan'a göre, siyasi, ekonomik ve ideolojik düzen, Yahudiliğin zayıflamasına yol açmış, Yahudilik bir krizin içine girmiş ve modern dönem Yahudilik versiyonları (Reform, Muhafazakarlık ve Neo-Ortodoks) da bu krize bir çözüm sunamamıştır. Bu krizden çıkmanın yolu Yahudi yaşamını yeniden yapılandırmaktan geçer. Bu da Yahudiliği doğaüstücülükten kurtararak, naturalistik bir zemine yerleştirmekle mümkün olabilir. Başta Tanrı, İsrail ve Tora olmak üzere Yahudiliğin tüm temel kavramları yeniden değerlendirilmeli, Amerikan değerleriyle uyuşan pragmatik ve demokratik bir yapılanma ile Yahudiler, Amerika medeniyeti içinde kendi medeniyetlerini yaşayabilmelidir. Kaplan, bir Yahudi teoloğu, eğitimcisi, filozofu ve reformcusu olarak, Yahudilik kavramına getirdiği bu yeni yaklaşım ile çağdaş Yahudilikte farklı ve özel bir konuma sahip olmuş, bilhassa Yahudi mezhepleri içinde kendine bir yer bulamayan Yahudiler için akla ve mantığa dayalı yeni bir anlayış ortaya koymaya çalışmıştır.Bu çalışma, Mordecai M. Kaplan'ın öncülük ettiği Yeniden Yapılanmacı Yahudiliğin doğuşu, ortaya çıkış sebepleri, amaçları, esasları, yöntemleri ve kurucu unsurlarını ortaya koymayı hedeflemektedir.Anahtar Kelimeler: Mordecai Menahem Kaplan, Yahudilik, Medeniyet, Modernizm, Yeniden Yapılanma Hareketi

Mordecai Menahem Kaplan (1881-1983), who came from an Orthodox Jewish family, is considered as the founder and leader of the Reconstructionist Movement that emerged in America in the XXth century. He has been one of the most controversial and also influential thinkers in the history of Jewish thought in modern era America. According to Kaplan, Judaism is not a religion but a civilization, and religion is an important part of this civilization. He argues that Judaism is an evolving religious civilization. This civilization is comprised of the history, literature, language, aesthetics, folklore and social organization of the Jews as well as their religious beliefs, folk sanctions, sacred and spiritual ideals.According to Kaplan, contemporary political, economic and ideological order led to the weakening of Judaism which, as a result, went through a crisis and the modern versions of Judaism (Reform, Conservatism and Neo-Orthodox) could not provide a solution to this crisis. The reconstruction of Jewish life is the way out of this crisis. This may be possible by releasing Judaism from supernaturalism and placing it on a naturalistic ground. All the basic concepts of Judaism, especially God, Israel and Torah, should be revaluated and Jews should be able to live their civilization within the American civilization with a pragmatic and democratic construct that conforms to American values. Kaplan, as a Jewish theologian, educator, philosopher, and reformer, has a different and special position in contemporary Judaism with his new approach to the concept of Judaism, and he has tried to put forward a new understanding based on reason and logic, especially for the Jews who could not find a place within the Jewish sects.This study aims to reveal the emergence of Reconstructionist Judaism led by Mordecai. M. Kaplan by emphasizing the reasons for its emergence, its purposes, its principles, its methods, and its constituent elements.Key Words: Mordecai Menahem Kaplan, Judaism, Civilization, Modernism, The Reconstructionist Movement