Okul yöneticilerinin kayırmacılık davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki

Abstract

Amaç: Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin algılarına göre okul yöneticilerinin kayırmacılık davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkiyi açıklamaktır.Yöntem: İlişkisel modelde olan araştırmanın evrenini, 2013-2014 eğitim-öğretim yılında Eskişehir ili Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde 61 resmi ortaokulda görev yapan, Tepebaşı merkez ilçesinde 1166 öğretmen ve Odunpazarı merkez ilçesinde 843 öğretmen olmak üzere toplam 2009 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmaya örneklem olacak okulların seçiminde rastgele örneklem yöntemi kullanılmış ve veriler bu kapsamda araştırmanın örneklemi olarak seçilen 20 okulda çalışan 266 öğretmenin görüşleriyle elde edilmiştir. Araştırma verileri öğretmenlerin algılarına dayalı olarak Erdem ve Meriç (2012) tarafından geliştirilen `Okul Yönetiminde Kayırmacılık Ölçeği` ve Allen ve Meyer (2004) tarafından geliştirilen `Örgütsel Bağlılık Ölçeği` kullanılarak elde edilmiştir. Araştırmada verilerin analizinde öncelikle normallik testi uygulanmış ve daha sonra betimsel istatistik yöntemlerinden aritmetik ortalama, standart sapma, yüzde, frekans işlemleri, ve t testi, tek yönlü varyans analizi, Tukey ve Tamhane çoklu karşılaştırmalar testi ile Pearson Moments çift yönlü korelasyon analizi analizi tekniklerinden yararlanılmıştır. Bulgular: Araştırmanın bulgularına göre, öğretmenlerin okul yönetiminde kayırmacılık algıları `Nadiren` düzeyindedir. Öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının ise Duygusal Bağlılık, Devam Bağlılığı ve Normatif Bağlılık boyutlarında orta düzeyde olduğu görülmektedir. Öğretmenlerin algılarına göre okul yöneticilerinin kayırmacılık davranışları ile öğretmenlerin Duygusal ve Normatif Bağlılıkları arasında zayıf düzeyde; öğretmenlerin okul yönetiminde kayırmacılık algıları ile devam bağlılıkları arasında ise çok zayıf düzede negatif bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Buna göre öğretmenlerin okul yönetiminde kayırmacılık algıları arttıkça örgütsel bağlılıkları düşmektedir. Sonuç ve Öneriler: Bu araştırmanın sonuçlarına göre okul yöneticilerinin öğretmenler arasında nadiren kayırmacılık yaptıkları ve bu durumun zayıf düzeyde de olsa öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları ile ilişkili olduğu görülmektedir. Bunun önüne geçebilmek için okul yöneticileri uygulamalarında etik değerlere, standartlara ve mevzuata uygun davranmalı ve keyfi uygulamalardan kaçınmalıdır. Birlikte çalıştıkları öğretmenlerin istek ve ihtiyaçlarını eşit, objektif ve adil bir şekilde karşılamalıdır ve bu konularda hassas davranmalıdır.

Purpose: The purpose of this study is to explain the relation between school administrators' favoritism attitudes and behaviours and teachers' organizational commitment.Method: The population of the research, which is designed as a relational method, is composed of 2009 teachers working in public secondary schools (with a total number of 61 schools) in the central districts of Tepebaşı (1166 teachers) and Odunpazarı (843 teachers) within the borders of Eskişehir Metropolitan Municipality in 2013-2014 Academic Year. Random sampling method was used in the selection of schools to be surveyed and the data was obtained from the opinions of 266 teachers working in 20 schools selected as the sample of the research. The research data was obtained by using `Favoritism in School Management Scale` developed by Erdem and Meriç (2012) and `Organizational Commitment Scale` developed by Allen and Meyer (2004) based on teachers' perceptions. In the analysis of the data, the normality test was first applied and then mean, standard deviation, percentage, frequency, t test, one way variance analysis, Tukey and Tamhane multiple comparison test and Pearson Moments bi-directional correlation analysis techniques were used.Results: According to the findings of the research, teachers think that their school principals rarely favor them. Also, it is understood that teachers' organizational commitment is moderate in Affective Commitment, Continuance Commitment and Normative Commitment dimensions. According to the teachers' perceptions, it was concluded that there is a weak negative relation between the teachers' perceptions of school administrators' favoritism attitudes and the teachers' Affective Commitment and Normative Commitment. Also, it is concluded that there is a 'too weak and negative relation' between teachers' perceptions of favoritism in the school administration and Continuance Commitment. Accordingly, as the teachers' perceptions of favoritism in school management increase, their organizational commitment decreases.Conclusion and Suggestions: According to the results of this research, it is observed that school administrators rarely favor teachers and this situation is related to teachers' organizational commitment at a weak level. To be able to avoid this, school administrators must comply with ethical values, standards and legislation in their practice and avoid arbitrary practices. They must meet and respond equally, objectively and equitably to the needs and desires of teachers they work with and be sensitive to these issues.