İslâm Hukuku bağlamında yönetim ve toplumsal sözleşme teorisi

Abstract

İslâm hukuku vahiy kaynaklı bir hukuk sistemi olmasının yanı sıra günümüz modern hukuk sistemlerinin barındırdığı birçok kavramın da temelini teşkil etmektedir. Modern kavramlardan olan `Toplumsal sözleşme teorisi` de bireylerden oluşan halk kitlelerinin etrafında kümelendikleri muhteviyatı incelerken, aynı zamanda bir arada yaşama kültürünün temellerini de ele alan bir ıstılahtır. Aslında İslâm hukuku, toplumsal sözleşme teorisi ile benzer bir anlayış içerisinde insana dair hal ve davranışların sosyolojik anlamda bütünlüğünü irdelemekte ve gerektiğinde yönlendirici unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. İslâm'ın onurlu/mükerrem insan odaklı yaklaşımı, İslâm hukukunun toplumsal sözleşme teorisine olan bakış açısı, bu teori ile olan uzlaşısı ve sonucunda ortaya çıkan yönetim anlayışı, nevi şahsına münhasır bir niteliktir. Öte yandan, İslâm'da bir devlet yönetim modeli olup olmadığı tartışmalarına rağmen süreç içerisinde çeşitli şekillerde ve farklı zamanlarda İslâm perspektifli yönetim anlayışını benimseyen devletler de kurulmuştur. Buna mukabil `Toplumsal Sözleşme Teorisi` İslâm Devlet Yönetimi içerisinde adlandırılmamıştır. Bu teori 17 ve 18. yüzyıllarda, ünlü filozoflar Thomas Hobbes, Jean-Jacques Rousseau ve John Lock tarafından anayasal monarşi, liberal demokrasi ve cumhuriyetçiliğin temeli esas alınarak geliştirilmiştir. Nitekim, İslâm Hukuk literatürü içerisinde yer almayan Toplumsal Sözleşme Teorisi İslâm Devlet Yönetimi'nin küresel konjonktürünü olumsuz yönde etkilemiştir. İslâm hukukunun kendine özgü epistemolojisi ve çok boyutlu bakış açısı, hukuk felsefesinin özünde yer alan adâlet ve eşitlik ilkesinin temel dayanağıdır. Dolayısıyla, İslam ancak kendine özgü çağdaş bir modern anlayış ile kendini ifade edebilecektir.Çalışmamızın mihenk noktası, İslâm hukukunun kamu hukuku alt başlığı altında incelenebilecek olan `insan-insan` ve `insan-otorite ilişkisi` bağlamındaki İslâm'ın temel insan hak ve özgürlüklerine uygun olarak günümüze kadar taşıdığı kavramları evrensel kabul edilen değerler ile buluşturarak, İslâm toplumsal sözleşmesini temellendirmek üzerine kurulu olacaktır. Böylece, İslâm'ın toplumsal sözleşme üzerindeki etkisi, İslâm hukukunun yönetim anlayışını çerçevelendirmesi ve batı medeniyetinin, İslâm medeniyeti ile kucaklaşmasının aslında hiç de zor olmadığı hususu ifadelendirilebilecektir.

Islamic Law is a legal system based on revelation as well as it has a lot in common with the modern legal system. On the other hand, social contract theory examines both individuals and the public. He is also the founder of the culture of coexistence. Both Islamic law and social contract theory have developed a common understanding. It examines and directs the integrity of human beings.Islam's dignified people-oriented approach, Islamic law's view of social contract theory, its relevance with this theory and perception of governance are of a unique character. On the other hand, the existence of a state administration model in Islam is discussed. However, at different times, states that accepted the Islamic perspective have been established. On the other hand, `Social Contract Theory` is not included in the Islamic state administration. The social contract theory was developed by Thomas Hobbes, Jean-Jacques Rousseau and John Lock (in the 17th and 18th centuries) based on constitutional monarchy, liberal democracy and republicanism. Therefore, the Social Contract Theory, which is not included in the Islamic Law literature adversely has been affecting the global conjuncture of Islamic State Administration.In addition, Islamic law has its own epistemology. Islam is based on justice and equality with a multi-dimensional perspective. Islam will be able to express itself with a modern and contemporary management approach.The basis of our study is the relationship between human-human and human-authority which can be examined under the sub-title Islamic public law. This is related to Islam's approach to basic human rights and freedoms. Thus, we will be able to define the effect of Islam on the social contract. We will evaluate the management approach of Islamic law. On the other hand, we will bring together western civilization and Islam.