La`lîzâde Abdülbaki Efendi`nin hayatı, eserleri ve tasavvufî görüşleri

Abstract

Laʽlîzâde Abdülbâkî XVII. ve XVIII. yüzyıllarda Osmanlı'da yaşamış bir Türk mutasavvıftır. Bayramî-Melâmî bir çevrede yetişen ve Nakşiliğin Müceddidiye koluna mensup olan bir sûfidir. Laʽlîzâde Abdülbâkî'nin yaşadığı dönem, ekonomik, siyasi, askeri ve toplumsal açıdan birçok problemin yaşandığı buhranlı bir dönemdir. Bu dönemde Laʽlîzâde Abdülbâkî, Osmanlı toplum hayatında derin izleri bulunan Bayrami-Melâmiler ve Nakşilerin tasavvufi düşüncelerini ve prensiplerini ortaya koyarak etrafını aydınlatmış ve tasavvufi hayata katkıda bulunmuştur.Laʽlîzâde Abdülbâkî'nin tasavvufi görüşleri ele alındığında, onun görüşlerinin büyük ölçüde İbnü'l Arabi'nin görüşlerinden etkilendiği ve Bayramî-Melâmîleri'nin görüşleri ile de uyuştuğu görülmektedir. Hatta onun tasavvufî görüşlerinin temelinde mürşid-i kâmil, velâyet, ilâhi aşk ve vahdet-i vücud anlayışının olduğunu da söylemek mümkündür. O kuru bir zühd anlayışından ziyade aşk ve cezbeye dayalı bir eğitim sistemi benimsemiştir. Ona göre, ilâhi aşk insanı Allah'a ve hakikate ulaştıran en kısa yoldur. Bu çalışmada, hem Melâmi hem de Nakşi olan Laʽlîzâde Abdülbâki'nin Hayatı, Eserleri ve Tasavvufi görüşleri ele alınarak izâh edilmeye çalışılmıştır.

Laʽlîzâde Abdülbâkî is a Turkish mystic who lived in the Ottoman Empire in the 17th and 18th centuries. He is a sufi who grew up in a Bayramî-Melâmî environment and belonged to the Müceddidiyye branch of the Naqshbandi.The period in which Laʽlîzâde Abdülbâkî lived was a period of economic, political, military and social problems. In this period, Laʽlîzâde Abdülbâkî revealed the mystical ideas and principles of Bayramî-Melâmîs and the Naqshis, which had deep traces in the Ottoman society, and enlightened his environment and contributed to the mystical life.When the mystical views of Laʽlîzâde Abdülbâkî are taken into consideration, it is seen that his views are largely influenced by the views of Ibn al-Arabi and he also agrees with the views of the Bayramî-Melâmî. In fact, it is possible to say that the basis of his mystical views is the perfect murshid, santhood, divine love and wahdat-i wujud. He adopted a system of education based on love and a mystical contemplation rather than a simple zuhd. According to him, divine love is the shortest way to God and the truth.In this study, the life, works and Sufistic views of Laʽlîzâde Abdülbâkî, who is both Melâmi and Nakşi, were tried to be explained.