Edebiyat ve modernite ilişkisi: 20. yüzyıl edebi metinlerinde `bahçe kültürü` ve ötekinin konumlandırılması

Abstract

Bu çalışmada 20. yüzyılda yaşanmış toplumsal olayları anlatan Ödön von Horváth'ın `Allahsız Gençlik` (Jugend ohne Gott), Jerzy Kosinski'nin `Boyalı Kuş` (The Painted Bird) ve Engin Aktel'in `Son Eylül Elveda Antigoni` romanları sosyolojik eleştiri yöntemiyle, sosyolog Zygmunt Bauman'ın modernite eleştirileri ve bahçe kültürü kavramları üzerinden incelenmiştir.Söz konusu çalışma yapılırken eserlerin toplumsal olaylardan hareket ederek oluşturulmaları nedeniyle sosyolojik eleştiri yöntemi kullanılmıştır. Ayrıca 20. yüzyılın önde gelen sosyologlarından Zygmunt Bauman'ın moderniteye getirdiği eleştiriler ve `yabancı` kavramına yaklaşımları çalışmanın ana izleği olarak belirlenmiştir.20. yüzyılda gerçekleşen toplumsal olayların ve moderniteyle birlikte gerçekleşen ulus-devletleşme süreçlerinin toplumlardaki tezahürlerinin incelendiği çalışmada, edebi metinlerden hareketle toplumların biz ve öteki olarak ayrışmalarının yanında yabancı mefhumuna duydukları güvensizlik irdelenmiştir.Çalışmanın ilk bölümünde modern, modernite ve modernizm kavramları açıklanmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde ise sosyolog Zygmunt Bauman'ın modernite anlayışı ve moderniteye getirdiği eleştiriler detaylarıyla verilmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde ise çalışmanın dâhil olduğu çalışma alanı olan edebiyat sosyolojisi ve edebiyatın sosyolojisi açıklanmıştır. Çalışmanın dördüncü bölümünde ise kullanılan eleştiri yöntemi olan sosyolojik eleştiri ve karşılaştırmalı edebiyata yeni bir yaklaşım getiren ve çalışma için de önem taşıyan Karşılaştırmalı Edebiyatın Varyasyon Kuramı irdelenmiştir. Beşinci bölümde ise, Bauman'ın modernite eleştirisi yaklaşımları metinlerden yapılan alıntılarla irdelenmiş ve karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir.Çalışmanın sonuç bölümünde bulgular ayrıntılı bir biçimde açıklanarak, çalışmanın bundan sonraki edebiyat incelemelerine getireceği muhtemel yenilikler tespit edilmiştir.

In this study, the sociological facts in Ödön von Horváth's `Allahsız Gençlik` (Jugend ohne Gott), Jerzy Kosinski's `The Painted Bird` and Engin Aktel's `Son Eylül Elveda Antigoni` are analyzed with sociological criticism and sociologist Zygmunt Bauman's critique of modernity and `garden culture` which is a term of his sociology.As the texts are constituted on the basis of sociological facts, sociological approach is used in the analysis of these texts. Also one of the most important sociologist of the 20th century Zygmunt Bauman's critique of modernity and the term of `stranger` are defined as the main themes of this study.In the study, sociological events of the 20th century and the reflections of the process of becoming a nation-state that co-occur with modernity on society are analyzed. Besides, the relationship between `we` and `the other` and the approaches of society to `the stranger`, which is the rival of those two groups, are examined in the study.In the first chapter, the concepts of 'modern', 'modernity' and 'modernism' are defined. In the second chapter, Bauman's understanding of modernity and his critique of modernity are explained in detail. In the third chapter, sociology of literature and literary sociology are illustrated. In the fourth chapter, the critical theory used in the study and the Variation Theory of Comparative Literature are examined. In the fifth chapter, the texts are analyzed with Bauman's critique of modernity and compared in detail.In the conclusion, the findings of the comparison and the possible benefits of the study for upcoming projects are identified.