Türkiye`de çok partili hayata geçişte toplumsal olaylar(10 örnek/1945-1950)

Abstract

Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, başarılı hamleleriyle Türkiye'yi 2. Dünya Savaşı'nın dışında tuttu. Savaş sonrası 1945-1950 yılları arasında dış ve iç politikadaki dönüşümlere bağlı olarak toplumsal olaylar meydana geldi. Türkiye-SSCB ilişkilerinin bozulması sonucunda 1945 yılında İstanbul'da Tan Matbaası basıldı. Bu baskının bir benzeri de 1947'de DTCF'de yaşandı. 1944'te Amerika'da ölen Türk Büyükelçisi Münir Ertegün'ün naaşı 1946'da ABD'li Missouri Zırhlısıyla Türkiye'ye getirildi. Ziyaret, Türkiye-ABD müttefikliğinin başlangıç sembolü oldu. 1948'de Londra Olimpiyatları'nda şampiyon olan Türk Güreşçiler için üç büyük kentte törenler düzenlendi. Güreşçilerin bu başarısı bütün siyasi ayrışmaları unutturdu. İngiltere'nin savaş sonrası uluslararası alandaki güç kaybı Kıbrıs Sorunu'nu doğurdu. 1948-1950 yılları arasında büyük şehirlerde ilk defa Kıbrıs mitingleri düzenlendi. Bu durum Türkiye-Yunanistan ilişkilerini de etkiledi. 1949'da Atina'da düzenlenen Akdeniz Dostluk Kupası, diplomatik ve toplumsal bir krize dönüştü. Türkiye çapında büyük protesto gösterileri düzenlendi. 1948'de İsrail'in kuruluşu dünya çapında büyük bir Yahudi göçü yaşanmasına neden oldu. Türk Yahudileri de bu dönemde toplu olarak İsrail'e göç etti. Savunma sanayi alanında faaliyet gösteren Nuri Killigil'in Sütlüce'deki Silah Fabrikası 1949'da infilak etti. Sabotaj iddialarının yanı sıra işçilerin çalışma koşulları ve hakları da gündeme geldi. Aynı yıl at yarışlarındaki şike ve usulsüzlük iddiaları nedeniyle Veliefendi Hipodromu ateşe veridi. Çok partili hayata geçişte muhalefet için önemli bir sembol olan Mareşal Fevzi Çakmak'ın cenazesi öncesinde ve cenazesinde büyük olaylar meydana geldi.

President Ismet Inonu excluded Turkey from World War II with his successful demarches. After war, social incidents occurred depending on transformations in domestic and foreign policy between 1945-1950. As a result of the deterioration of Turkey and the USSR relations, Tan Publisher was raided in Istanbul in 1945. A similar incident occurred in the Faculty of Language History and Geography in 1947. Turkish Ambassador Münir Ertegün's corpse, who died in America in 1944, was brought to Turkey with American battleship Missouri, in 1946. The visit became the symbol of the U.S.-Turkish alliance. In 1948, ceremonies were held in big cities for the Turkish wrestlers who became champions in the London Olympics. This success made all political separations forgotten.Great Britain's post-war loss of power in the international area caused the Cyprus dispute. Cyprus meetings were held in big cities between 1948-1950. This situation also affected Turkey and Greece relationship. Mediterranean Friendship Cup, organized in Athens in 1949, turned into a diplomatic, social crisis. Massive protest demonstrations were organized across Turkey. The establishment of Israel in 1948 caused sizeable Jewish immigration worldwide. Turkish Jews also migrated to Israel during this period. Turkey acted upon international conjuncture concerning immigration. Nuri Killigil's armoury, operating in defence industry, fulminated in 1949. Besides allegations of sabotage, employees' working conditions and rights were also brought into question. Meanwhile, Veliefendi Racecourse was set on fire due to allegations of match-fixing and irregularities in horse racing. Notable incidents occurred before and during the Marshal Fevzi Çakmak's funeral who became an important symbol for the opposition in this transition period.