Üniversite hastanelerinin verimliliğinin entelektüel sermaye ölçüm yöntemlerine göre değerlendirilmesi ve bir model önerisi

Abstract

Geleneksel muhasebe sisteminde entelektüel sermaye `Görünmeyen Bilanço`dur. Entelektüel denince, `bilim, sanat ve kültür alanlarında yüksek derecede eğitim görmüş kimse ya da aydın kişi` akla gelir. Bu çalışmanın amacı, stratejik yönetimin önemli unsurlarından entelektüel sermaye ölçüm yöntemleri ile üniversite hastanesinin üç yıldaki verimliliğinin karşılaştırılması ve üniversite hastanesinin entelektüel sermayesinin ölçümünde bir model geliştirmektir.Üniversite hastanesinin verimliliğine yapısal sermaye, kârlılığına insan sermayesi, entelektüel sermayesine ise kullanılan sermayenin daha fazla etkili olduğu saptandı. Üniversite hastanesinin kârlılığını, verimliliğini ve entelektüel sermayesini BSC'nin diğer entelektüel sermaye ölçüm yöntemlerine göre daha iyi açıkladığı görüldü. Entelektüel sermayenin katma değerinin üniversite hastanesinin verimliliği üzerindeki etkisi direkt görünürken kârlılığı kurumun bir önceki yıldan devredilen borçları kapattığı için görünür olmadı.Geliştirdiğimiz modelde; ilk olarak, veriler muhasebe kayıtlarından seçildi ve ikinci aşama her entelektüel ölçüm yöntemine uygulandı ve karşılaştırıldı. Üçüncü aşamada her bir yöntem ile entelektüel sermaye üç bağımsız (insan, yapısal ve kullanılan sermaye) değişken, iki kontrol değişkeni ve bağımlı (kârlılık ve verimlilik) değişkenler değerlendirildi. Dördüncü aşamada, yukarıdaki ölçüm seçimi aşamaları, alan yazını taraması ve araştırmanın teorik çerçevesi doğrultusunda hipotezler geliştirildi. Verilerin analizinde hiyerarşik çoklu regresyon analizi, ridge regresyonu ve yapısal eşitlik path analizi kullanıldı.Bu çalışmada finansal değerlendirmeyi BSC yöntemine entegre ederek bütüncül bakış açışı kazandırma da etkili olan `Üniversiteye Özgü Finansal Entelektüel Sermaye Modeli`ni geliştirdik. Finansal veriler her zaman üst yöneticiler tarafından dikkate alınmaktadır. Üniversiteye özgü görünmeyen bilanço olan entelektüel sermaye boyutları hastanenin kendi üst düzey yöneticileri tarafından değerlendirilmesiyle görünür hale getirildi. Klasik ekonomistlerin emek / değişim değer kuramıyla Neoklasik ekonomistlerin kullanım / fayda değer kuramı perspektifiyle kaynak temelli görüş, kaynak bağımlılığı, kurumsalcılık ve paydaş teorileri geliştirilen modelimizin teorik yapısını oluşturdu. Üniversite hastanesinde finansal veriler kullanılarak entelektüel sermayenin verimlik üzerindeki etkisinin TL olarak daha fazla görünür olması sağlandı. Bu sayede yöneticiler, politikacılar ve profesyoneller arasında ortak bir dil geliştirilmesi ile sağlık ekonomisine katkı sağlayabileceği düşünülmektedir.Anahtar kelimeler: Entelektüel Sermaye Yöntemleri, İnsan Sermayesi, Yapısal Sermaye, Kullanılan Sermaye, Üniversite Hastanesi, Verimlilik, Kârlılık, Stratejik Yönetim

In the traditional accounting system, the intellectual capital is the `Invisible Balance Sheet`. Intellectuality means, `someone who was highly educated in science, art and culture or enlightened person`. The aim of this study is to compare the methods of intellectual capital measurement which is one of the important elements of strategic management with the efficiency of university hospital in three years and to develop a model for measuring the intellectual capital of the university hospital.The university hospital structural capital on the efficiency, human capital on the profitability, capital employed on the intellectual capital were found to be more effective. It was seen that BSC explained the profitability, efficiency and intellectual capital of the university hospital better than other intellectual capital measurement methods. While the added value of intellectual capital had a direct impact on the efficiency of the university hospital, its profitability was not visible as the institution closed debts transferred from the previous year.In the model we developed; Firstly, the data were selected from the accounting records, and the second stage was applied to each intellectual measurement method and compared. In the third stage, three independent components of intellectual capital (human, structural and used capital), two control variables (Lev and ROE) and dependent variables (profitability and productivity components) were evaluated with each method. In the fourth stage, hypotheses were developed in accordance with the above measurement selection steps, literature review and theoretical framework of the research. Data were analyzed using hierarchical multiple regression analysis, ridge regression and structural equation path analysis.In this study, we developed the University-Specific Financial Intellectual Capital Model, which were also effective in providing a holistic perspective by integrating financial evaluation into the BSC method. Financial data are always taken into account by senior managers. Intellectual capital dimensions, which are not a university-specific balance sheet, were made visible by the hospital's own senior managers. Labor / change value theory of classical economists and Neo classical economists' use / benefit value theory perspective, source-based vision, source dependence, institutionalism and stakeholder theories formed the theoretical structure of our model. Using the financial data at the university hospital, the effect of intellectual capital on productivity was made more visible in TL. In this way, it was thought that by developing a common language among managers, politicians and professionals, it can contribute to health economy.Key Words: Intellectual Capital Methods, Human Capital, Structural Capital, Capital Employed, University Hospital, Productivity, Profitability