Eğitim kurumlarında canlandırıcı liderlik: Etmenleri, göstergeleri ve etkileri

Abstract

Bu araştırmanın amacı, eğitim kurumlarında canlandırma etmenleri, canlandırıcı liderlik göstergeleri ve canlandırıcı liderliğin etkilerini anlamak; canlandırma etmenleri, canlandırıcı liderlik göstergeleri ve canlandırıcı liderliğin etkileri arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Araştırma, nicel ve nitel desenlerin birlikte kullanıldığı keşfedici karma yöntem modelinde tasarlanmıştır. Araştırmanın olgubilim (fenomenoloji) deseninde yürütülen nitel boyutunda örneklem grubu, kartopu veya zincir örnekleme yoluyla seçilen 12 yönetici ve 12 öğretmen olmak üzere toplam 24 kişiden oluşmaktadır. Nitel veriler yarı yapılandırılmış bireysel görüşme formu ile elde edilmiştir. Araştırmanın nicel boyutunda ise, ilişkisel (korelasyonel) ve nedensel karşılaştırma türü tarama modelleri kullanılmıştır. Nicel araştırma için örneklem seçimi iki aşamalı olmuştur. İlk aşamada seçkisiz (olasılıklı) örnekleme yöntemlerinden tabakalı örnekleme kullanılarak öğretmen ve yöneticilerin evrendeki oranlarına göre merkez ilçelerin her biri için gerekli olan örneklem sayısı belirlenmiştir. 16.969 kaynak kişiden oluşan bir çalışma evrenini, yüzde 5 örnekleme hata payı ile 376 kişinin temsil edebileceği öngörülmüştür. Ancak veri kaybı olabileceği düşüncesiyle örneklem sayısı belirlenen sayıdan daha fazla tutularak 612 kişiden veri elde edilmiştir. İkinci aşamada basit seçkisiz örnekleme yöntemi kullanılarak her ilçeden evreni temsil edecek oranda öğretmen ve yönetici örneklem grubuna alınmıştır. Araştırmanın nicel verileri, araştırmacı tarafından nitel araştırma bulguları ve alanyazın taramasına dayalı olarak AFA ile DFA işlemleri sonucunda geliştirilen, `Canlandırma Etmenleri Ölçeği`, `Canlandırıcı Liderlik Göstergeleri Ölçeği` ve `Canlandırıcı Liderlik Etkileri Ölçeği` ile toplanmıştır.Nitel verilerin analizinde betimsel analiz ve içerik analizi birlikte kullanılmıştır. Nicel verilerin analizinde ise, cinsiyet, görev, okul türü değişkenleri için t-testi; öğrenim durumu, öğretmen olarak çalışma süresi, yönetici olarak çalışma süresi, okul niteliği değişkenleri için ANOVA yapılmıştır. Canlandırma etmenleri, canlandırıcı liderlik göstergeleri ve canlandırıcı liderlik etkileri arasındaki ilişkiyi belirlemek için korelasyon analizi, değişkenlerle ilgili model arayışı için de standart yaklaşım temele alınarak çoklu doğrusal regresyon analizleri tekniğinden hiyerarşik çoklu doğrusal regresyon analizi yapılmıştır.Araştırmanın nitel sonuçlarına göre, eğitim kurumlarının canlandırılması veya var olan canlılığın sürdürülebilmesinde yöneticilerin önemli bir rolü vardır. Yöneticiler, öğretmenlere destek olarak, yeni fikirleri teşvik ederek, güven ortamı oluşturarak, paydaşlar arasındaki işbirliğini geliştirerek, bürokratik işlemleri azaltarak okullarında canlanma yaratabilir ve sürdürülmesini sağlayabilirler. Gerek öğretmen gerekse yöneticiler, gösterdikleri başarıların takdir edilmesini beklemekte ve hak ettiklerini düşündükleri ödüllendirmelerin canlandırıcı etkisini hissetmektedirler. Canlandırma koşullarına sahip bir ortamda yönetici ve öğretmenler mutlu, heyecanlı ve isteklidir. Kişinin ruhuna dokunan, kendini değerli hissetmesini sağlayan durumlar canlanmayı artırmaktadır. Rakiplerle yapılan işbirliğinin kaliteyi artıracağı, rakiplerin deneyimlerinden yararlanılacağı, başarıya ulaştıracağı, yeni fikirlerin üretilmesini ve karşılıklı canlanmayı sağlayacağı düşünülmektedir. Başarılı yöneticiler, yakın meslektaşlar ve en önemlisi öğrencilerin önemli canlanma etmenleri olduğu ortaya çıkmıştır. Araştırmanın nicel sonuçlarına göre, canlandırma etmenleri, canlandırıcı liderlik göstergeleri ve canlandırıcı liderliğin etkileri değişkenleri arasında pozitif yönde anlamlı korelasyonlar bulunmaktadır. Okul türü için yapılan bütün karşılaştırmalarda özel okullar lehine anlamlı farklılıklar saptanırken, diğer demografik değişkenlerde sonuçlar çeşitlilik göstermiştir. Regresyon analizi ile bağımsız değişkenlerin birçok boyutta bağımlı değişkeni anlamlı biçimde yordadığı sonucuna varılmıştır.

The aim of this study is to understand the effects of uplifting factors, uplifting leadership indicators and uplifting leadership in educational institutions, and to determine the relationship between the effects of uplifting factors, uplifting leadership indicators, and uplifting leadership.The study has been designed in an exploratory mixed method model in which quantitative and qualitative patterns are used together. The sample group of the study, in the qualitative dimension, which was carried out in the pattern of phenomenology consists of a total of 24 individuals, 12 managers and 12 teachers selected by snowball or chain sampling. Qualitative data were obtained by semi-structured individual interview form. In the quantitative dimension of the study, relational (correlational) and causal comparison type screening models were used. Sample selection for quantitative study were carried in two stages. In the first stage, by using layered sampling out of random sampling methods the number of samples required for each of the central districts was determined according to the proportions of teachers and managers in the universe. It was envisaged that 376 individuals could represent a universe consisting of 16,969 source people with a sampling error margin of 5 percent. However, with the thought that there might be data loss, the number of samples was kept more than the determined number and data was obtained from 612 individuals. In the second stage, by using simple random sampling method from each province the teachers and managers were taken into the sample group at a proportion to represent the universe. The quantitative data were collected by the means of `Uplifting Factors Scale (UFS)`, `Uplifting Leadership Indicators Scale (ULIS)` and `Uplifting Leadership Effects Scale (ULES)`, which were developed by the researcher, as a result of EFA and CFA applications, based on literature review and qualitative findings of the study.In the analysis of qualitative data, descriptive analysis and content analysis were used together. In the analysis of quantitative data, for the variables of gender, task, school type t-test; and for the variables of education status, duration of working as a teacher, duration of working as a manager and school quality ANOVA was carried out. In order to determine the relationship between the effects of uplifting factors, uplifting leadership indicators, and uplifting leadership correlation analysis and as for the model search concerning the variables hierarchical multicollinear regression analysis out of multiple linear regression analysis technique was carried out based on the standard approach. According to the qualitative results of the study, managers have an important role in uplifting or sustaining the present dynamics of educational institutions. Managers can create and help sustain a revival in their schools by supporting teachers, encouraging new ideas, creating a trusting environment, improving co-operation among stakeholders, reducing bureaucratic procedures. Both teachers and managers expect the achievements to be appreciated and feel the uplifting effect of the rewards they think they deserve. The managers and teachers are happy, excited and eager in an environment with uplifting conditions. The situations that touch the soul of the person and make him feel valued increase the vitality. It is thought that the cooperation with the rivals will help enhance the quality, benefit from the experiences of the rivals, achieve success, produce new ideas and create mutual vitality. It has been found that successful managers, close colleagues, and most importantly students have important uplifting factors.According to the quantitative results of the study, there are significant correlations in a positive way between the variables of the uplifting factors, uplifting leadership indicators and uplifting leadership effects. While significant differences were found in favor of private schools in all comparisons made concerning the school type, the results varied in other demographic variables. It was concluded through regression analysis that, independent variables significantly predicted the dependent variable in a number of dimensions.