XVI. ve XVII. Yüzyıllarda Osmanlı İdaresinde İpek (Pec)

Abstract

İpek, günümüzde Kosova sınırlarında bulunan bir şehirdir. İpek, 1462 yılında bölgeyi idare eden Dukakin-zâdelerin elinden alınmış ve böylece İpek'te Osmanlı hâkimiyeti başlamıştır. 1462 yılında kurulan Dukakin Sancağı'na bağlanan İpek, 1479 yılında İşkodra'nın fethedilmesinin ardından kurulan İşkodra (İskenderiyye) Sancağı'na dâhil edilmiştir. 1345 yılında Stefan Duşan döneminde İpek'te bulunan Sırp-Ortodoks Kilisesi, patrikhane seviyesine çıkmıştır. Fakat Fatih Sultan Mehmed'in Sırbistan seferinden sonra bu patrikhane kapatılmış ve özerkliği kaldırılmıştır. Patrikhane, 1557 yılında Sokullu Mehmed Paşa'nın gayretleriyle Osmanlı Devleti'ne bağlı bir şekilde tekrar açılmış ve 1766 yılına kadar varlığını devam ettirmiştir. Bu çalışma, İskenderiye Sancağı'na bağlı İpek Kazası'nın XVI. ve XVII. yüzyıllardaki sosyal, ekonomik ve demografik durumunu ortaya koymayı amaçlamaktadır. Dört bölüm ve girişten oluşan çalışmanın giriş bölümünde çalışmada takip edilen yöntem ve kaynak kullanımından bahsedilmiş, kaza ve civarının tarihçesi anlatılmıştır.Çalışmanın birinci bölümünde kaza merkezi ve kırsal alandaki nüfus verileri saptanmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde bölgenin idari yapısı hakkında bilgi verilmiştir. Aynı bölümde İpek Kalesi, İpek Patrikhanesi, vakıf eserler ve sosyal hayat ele alınmıştır. Üçüncü bölümde İpek'teki toprak tasarrufu ve idaresi incelenmiştir. Dördüncü ve son bölümde ise İpek köylerindeki ekonomik faaliyetler ve bu faaliyetlerden alınan vergiler anlatılmıştır.

Today, Ipek is a city on the border of Kosovo. In 1462, Ipek was captured from Dukakin-zadah, the rulers of the region, and thus, the sovereignty was resumed by Ottomans in Ipek. In 1462, İpek was attached to the Dukakin Sanjak and then in 1479, it was included in Shkodra (Iskenderiyye) Sanjak which has founded after the conquest of Shkodra. In the period of Stephan Dushan, the Serbian Orthodox church in Ipek reached the level of the patriarchate, in 1345. However, after Fatih Sultan Mehmed's campaing to Serbia, this patriarchate was closed down and its autonomy was abolished. The Patriarchate was reopened by Sokullu Mehmed Pasha in 1557 and operated until 1766.This study aims to reveal the social, economic and demographic status of the District of Ipek, which is connected to Iskenderiye Sanjak in the 16th and 17th centuries. The study consists of four chapter and an introduction chapter. Method and resources, the history of district and its nearby regions are tried to be described in the introduction chapter.In the first part of the study, population datas of the center of district and rural areas were determined. In the second part of study, information is given about the administrative structure of the region. In the same part, Ipek Castle, Ipek Patriarchate, Vakf Buildings and social life were discussed. In the third chapter, use and managemenent of lands in Ipek is examined. In the fourth and last chapter, the economic activities in the villages of Ipek and the taxes taken from these activities are explained.