XVIII. yüzyılın ilk çeyreğinde Eyüp`te sosyal ve ekonomik hayat

Abstract

Çalışmada, XVIII. yüzyılın ilk çeyreğinde Eyüp şehrinin sosyal ve iktisadî yapısı etraflıca ele alınmıştır. Zikredilen dönemde şehrin kendine özgü niteliklerinin ortaya çıkartılmasında başta şer'iyye sicilleri olmak üzere diğer arşiv kaynaklarından istifade edilmiştir. Üç bölümden oluşan çalışmanın birinci bölümünde Eyüp şehrinin mekânsal organizasyonu ile idarî ve adlî yapısı incelenmiştir. Bu bölümde, kara sur kapıları ve civarındaki yerleşim düzeni, şehrin ticarî mekânları, mezarlık ve gezinti yerleri, yaşam alanları, orta halli halkın ve varlıklı zümrenin ikamet ettiği konutlar hakkında değerlendirme yapılmıştır. Ayrıca kazanın yöneticileri, suçluların kovuşturmasında görev alan kolluk kuvvetleri, şehirde vuku bulan darp, yaralama ve cinayet gibi hâdiseler de birinci bölümde tetkik edilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde İstanbul'un nüfusu üzerine yapılan değerlendirmelere yer verilip Eyüp'te iskân süreci ele alınmış, şehirde ikamet eden farklı dinî ve etnik kimliğe sahip unsurların sosyal ve iktisadî hayatlarından kesitler verilmiştir. Eyüp'te aile yapısı, toplumsal ve ekonomik hayatta kadının rolü; köle ve cariyeler; cami, mescit, tekke, medrese ve mektepler; suyolları ve çeşmeler ikinci bölümde yer alan diğer başlıklardır. Üçüncü bölümde ise şehirdeki ekonomik faaliyetler incelenmiştir. Eyüp'te faaliyet gösteren işletmeler ve esnaf grupları bu bölümde değerlendirilmiştir. Ayrıca bu bölümde Eyüp'teki tarımsal faaliyetlere de yer verilmiştir.

This study thoroughly examines the social and economical structure of Eyüp in the first quarter of the century XVIII. Court records and other archival sources were used to uncover distinctive characteristics of Eyüp district during the abovementioned period. The study consists of three parts of which the first part studies spatial organization, as well as administrative and judicial structure of Eyüp district. That section provides an evaluation of the land wall gates and layout of the settlements around such gates, as well as district's commercial places, graveyards, leisure points, living spaces, and residences where the middle class and propertied class domiciled. The first part also examines district administrators, law enforcement forces in charge of prosecution of criminals, and incidents that occurred in the district including battery, injury, and murders. Second part of the study provides evaluations relating to population of Istanbul, and describes the settlement process in Eyüp, providing insights into social and economical life of religious and ethnical groups residing in the district. The second part also includes other headings such as Eyüp's family structure; role of women in the social and economic life; slaves and concubines; mosques, prayer rooms, dervish lodges, madrasahs, and schools; watercourses and fountains. The third part provides a review of economic activities in the district. This part evaluates enterprises and artisan groups operated in Eyüp. That part also provides information on agricultural activities in Eyüp.