Auralı ve aurasız migren, günlük süregen başağrısı ve epizodik gerilim tipi başağrısında, başağrısı atağında ve atak dışında transkraniyal doppler ile habituasyon fenomeninin araştırılması

Abstract

ÖZET Aurasız migren (n=29), auralı migren (n=14), günlük süreğen başağrısı (n=11) ve gerilim tipi başağrısı (n=20) olan hastalarda başağrısı atağında ve ataktan en az 5 gün sonra olmak üzere toplam iki kez, fonksiyonel TCD kullanarak, basit görsel uyarıyla toplam 10 siklus olacak şekilde 20 saniye gözler açık ve her iki yöne hareket eden parmak takibi ve peşinden 20 saniye gözler kapalı iken kan akım hızlarını, kan akım hızı değişimlerini ve habituasyon fenomenini incelemeyi amaçladık. Çalışmamızda kan akım hızlarını değerlendirdiğimizde maksimum kan akım hızı ölçümlerinin daha net sonuçlar verdiği ortaya çıkmaktadır. Keza, elektrofizyoloijk çalışmalarda da maksimum kan akım hızına eşdeğer ölçümler habituasyon fenomenini daha iyi göstermektedir. Bu nedenle fonksiyonel TCD çalışmalarında maksimum kan akım hızları, habituasyonun değerlendirilmesinde daha uygun olacaktır. Tüm hastaların gerek atak sırasında gerekse atak sonrasında yapılan incelemelerinde hastalık gruplarına bağlı olmaksızın, kan akım hızlarında anlamlı farklılıklar saptanmamıştır. Bu nedenle, fonksiyonel TCD ile elde edilen kan akım hızları, bu başağrısı tiplerinin ayırımında kullanılacak bir yöntem olarak görülmemektedir. Aurasız migren hastalarında atak dışındaki dönemlerde habituasyon kaybı, atak sırasında normale dönmektedir ve bu durum taraf farkı gözetmeden iki taraflı olarak ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle aurasız migren hastalarında, nöronal komponentin tutulumu yanısıra, başağrısı tek taraflı olsa da vasküler komponente de iki taraflı olarak etkilenme olduğunu söyleyebiliriz. Auralı migren hastalarında başağrılı tarafta (sol tarafta) atak sırasında habituasyon fenomeni normal olarak saptanmış, atak sonrasında ise habituasyon fenomeni bozulmuştur. Bu fenomen maksimum kan akım hızlarının ölçülmesi ile bulunmuştur. Buna karşın kan akım değişiklikleri ele alındığında bahsedilen habituasyon fenomeni saptanmamıştır. Gerilim türü baş ağrısında hem atak sırasında hem de atak sonrasında habituasyon fenomeni normal bulunmuştur. Bu sonuç gerilim tipi başağrısındanöronal ve/veya vasküler komponentin patogenezde yer almadığına işaret etmektedir. Günlük süreğen başağrısı hastalarında elde edilen veriler, aurasız migren verilerine benzemektedir. Bu da bize, bu tip hastaların daha çok migrenden şekillendiğini işaret etmektedir. Sonuç olarak, fonksiyonel TCD uygulaması habituasyon fenomenini göstermek açısından oldukça başarılı bir yöntemdir. Uygulaması kolay, kısa süreli, hasta başı uygulanabilir, pahalı olmayan, tekrarlanabildiği olan, dinamik bir uygulamadır. 88