Hayat Bilgisi ve Fen Bilimleri ders kitaplarının çevre kazanımları açısından incelenmesi

Abstract

İnsanlar yaşam faaliyetlerini sürdürmek, nesillerinin devamlılığı ve bu sürecin sağlıklı bir şekilde ilerlemesi için etkileşim halinde bulundukları çevrenin olanaklarını, sahip olduğu özellikleri tanıyıp, çevreleri ile barışık yaşamayı öğrenmelidir. Birlikte bir bütün olduğumuz sistemin herhangi bir yerinde oluşacak aksaklık, sistemi oluşturan diğer unsurların doğrudan olumsuz etkilenmesine zemin hazırlayacaktır. Bundan dolaydır ki etkileşim halinde bulunduğumuz mikro sistemden makro sisteme kadar, sistemin bütün öğelerini bilmek ve tanımak çok önemlidir. Bilinmeyen, tanınmayan bir unsurda meydana gelinecek sıkıntının ne olduğu, nasıl çözüleceği, olması gereken ile olmaması gereken fark edilmediği için sistemin, oluşacak küçük bir sorunun bile ilerde büyüyüp dağ gibi karşımıza çıkıp, geri dönüşümü imkânsız sorunlar haline gelmesi kaçınılmaz bir sondur. Küçük problemlerin büyük felaketlere dönüşmemesi için bireylerin öncelikle kendi özelliklerini her yönden öğrenmesi, tanıması gerekir. Daha sonra etkileşim halinde bulunduğu mikro ve makro düzeyde çevreyi doğal haliyle tanıyıp buna göre şekil almalıdır. Geçmişten günümüze yaşanan onca felaket ve yok oluş, bizlere sistemde oluşacak en küçük sorunun bile şakası olmadığının göstergesidir. Bu bağlamda, bizlerin ve gelecek kuşakların kendini, çevreyi sevme, koruma, tanıma, bilinç kazanma, çevre sorunlarını fark edip bunlara neden olan unsurların ortadan kaldırılabileceklerin kaldırılması, kaldırılamayacak olanların ise asgari düzeye indirilmesi için eğitilmesi gerekmektedir. Eğitim girdilerinin süreç içerindeki etkileşimleri oluşacak çıktıların kalitesini ve değerini etkiler. Bundan dolayıdır ki eğitilen bireyler süreç içerisinde çevre değerleri ile iyi harmanlanıp, şekil verilmelidir. Çevreye karşı duyarlı yetiştirilen bireylerin, çevresini sevme, koruma içgüdüleri içinde çevrede oluşabilecek en ufak sorunu fark edip buna derhal çözüm bulması beklenmektedir. Çevre ve o çevrede yaşayan diğer canlılara karşı olumlu tutum kazandırılabilmesinde formal eğitimler sürecinin olmazsa olmazı olan öğrenim programlarının somutlaştırılmış hali olan yazılı kaynaklarda amaçlanan ve öğretilmek istenen içerik, büyük bir önem arz etmektedir. Çünkü ders kitaplarında bulunan bu içeriklerin ne şekilde verildiğin bireyde öğrenilenlerin davranışa dönüştürme becerisini etkileyecektir. Bu tez, ilköğretim Hayat Bilgisi (1, -3. sınıf) ve Fen Bilimleri( 3, -8. sınıf) dersi, 2019-2020 eğitim öğretim yılında öncelikli olarak okutulan ders kitaplarında çevre kazanımları açısından yerinin belirlenmesini amaçlamaktadır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırma çerçevesinde ders kitapları incelendiğinden örnekleme yapılmamıştır. Veriler, Hayat Bilgisi ve Fen Bilimleri dersi 2019-2020 eğitim-öğretim yılında öncelikli okutulan Hayat Bilgisi (1, -3. sınıf) ve Fen Bilimleri (3, -8. Sınıf) ders kitaplarından toplanmıştır. Ders kitapları http://www.eba.gov.tr/arama?q=ders%20kitaplar%C4%B1 linkinden ulaşıp, indirilip incelenmiştir. Araştırmada dokuz tane ders kitabı incelenmiştir. Kitap incelemesi yapıldığından veri toplama yöntemi doküman incelemesidir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, 2019-2020 eğitim- öğretim yılında öncelikli olarak okutulan Hayat Bilgisi ve Fen Bilimleri ders kitaplarında çevre içerikli kazanımlara yer verildiği, bunlarla ilgili görseller kullanıldığı, Hayat Bilgisi ders kitaplarında çevre ile ilgili belirli günler ve haftaların 3. sınıf Hayat Bilgisi ders kitaplarında daha fazla ele alındığı tespit edilmiştir. Çevre kazanımları, eğitimi ve sorunları ile ilgili Hayat Bilgisi ve Fen Bilimleri ders kitaplarındaki görsellerin öğrenilen konuyla bağlantılı olduğu belirlenmiştir.

People should learn about the possibilities of the environment that they are interacting with, the characteristics they possess and live in peace with their environment in order to continue their life activities, the continuity of their generations and the healthy progress of this system. The problem that occurs anywhere in the system will cause the other components of the system to be adversely affected. Therefore it is very important to know and recognize all the elements of the system, from the micro system that we interact to the macro system.It is inevitable that even a small problem will grow and become impossible to return in the future when it is not realized what the problem will arise in an unknown, unrecognized element, how it should be solved and what it should not be.In order not to turn small problems into big disasters, firstly individuals should learn and recognize their own characteristics in every way. Then, it should recognize the environment in it's natural state at micro and macro levels with which it interacts and take shape accordingly.All the catastrophes and extinctions experienced from the past to the present are an indication that even the smallest problem in the system is not a joke. In this context, we and future generations need to be educated to love and protect ourselves and our environment, to recognize, to raise awareness about environmental issues and to eliminate problems that can be solved and minimize those that cannot be solved.The interactions of the training inputs in the process affect the quality and value of the outputs. Therefore, the educated individuals should be well blended with the environmental values in the process and shaped. It is not an easy task for the individual to gain a positive attitude towards the environment and living things. In this challenging process, the role of curriculum acquisitions can't be overlooked. Textbooks that accomplish curriculum achievements are just as important as curriculum. The contents of the textbooks are the key to the targeted behavior in the individual. In the training of individuals who have the ability to use this key, the way that content is handled in textbooks becomes important.This thesis aims to determine it's place in primary education Life Sciences (1st, -3th grade) and Science (3rd, 8th grade) in terms of environmental gains in textbooks taught in the 2019-2020 academic year of primary education. Qualitative research method was used in the study. Since the textbooks have been analyzed, sampling has not been done. The data were collected from the textbooks of Life Science (1st, -3th Grade) and Science (3rd, 8th Grade), which were taught primarily in the academic year 2019-2020. Nine textbooks were examined in the research. Since the book review is done, the data collection method is document review.According to the findings obtained from the research, environmental acquisitions were included in the Life Science and Science course books taught in the 2019-2020 academic year. It was understood that there are pictures with environmental content. These pictures are related to the topics learned. There are student activities associated with environmental acquisitions.