Diyabetli bireylerin ayak bakımına yönelik bilgi ve davranışları

Abstract

Diyabet, ülkemizde ve dünyada sıklığı giderek artan kronik bir hastalıktır. Diyabetin en önemli komplikasyonlarından biri olan diyabetik ayak yaraları fiziksel, psikolojik, sosyal ve ekonomik problemlere neden olmakta, morbidite ve mortalite riskini arttırmaktadır.Bu araştırma, kamu hastaneler birliğine bağlı bir hastanenin dahiliye kliniklerinde Nisan 2016-Eylül 2016 tarihleri arasında yatmakta olan, çalışma kriterlerine uygun 196 diyabetli birey ile yüz yüze görüşülerek yapıldı. Verilerin toplanmasında Anket Formu ve literatür doğrultusunda hazırlanan `Diyabetli Bireylerin Ayak Bakımına Yönelik Bilgi ve DavranışlarınıDeğerlendirme Formu` kullanıldı. p<0,05 değeri istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi.Diyabetli bireylerin; ileri yaş, erkek cinsiyet, düşük eğitim düzeyi, yüksek beden kitle indeksi, sigara kullanıyor olma, çalışmama, emekli olma, uzun tanı süresi, ilave kronik hastalığa ve diyabete ilişkin komplikasyona sahip olma ve ilave ilaç kullanıyor olma gibi özelliklerinin diyabetik ayak riskini arttırdığı belirlendi. Olguların yaş ve beden kitle indeksi azaldıkça ve eğitim düzeyi arttıkça ayak bakımı bilgi ve davranış puanlarının da arttığı saptandı. Ayrıca çalışan, mesleği memur olan, geliri giderine denk ya da fazla olan, il merkezinde oturan, tip 1 diyabeti olan, ilave kronik hastalığı bulunmayan, diyabet komplikasyonu olmayan ve ilave ilaç kullanmayan ve ayak bakımına ilişkin daha önceden bilgi sahibi olan diyabetlilerin ayak bakımı bilgi ve davranış puanlarının daha yüksek olduğu bulundu. Ayak bakımı bilgi ve davranış puanı yüksek olanların diyabetik ayak riskinin daha düşük olduğu saptandı. Diyabetlilerin büyük çoğunluğunu ayak hijyeni, tırnak bakımı, ayakkabı ve çorap seçiminde doğru bilgi ve davranışa sahip iken, ayak bacak egzersizleri, ayak bakımı ve ayak kontrolleri hakkında yeterli bilgi ve davranışa sahip olmadıkları belirlendi.Diyabetik ayak bilgi ve davranış puanı yüksek olan diyabetlilerin diyabetik ayak riski daha düşüktür. Bu nedenle bireylerin düzenli olarak ayaklarının ve ayak bakımına yönelik bilgi ve davranışlarının değerlendirilmesi, ayak bakımı konusunda eğitilmeleri ve bu eğitimlerin belirli aralıklarla tekrarlanması çok önemlidir. Anahtar Kelimeler: diyabet eğitimi, diyabetik ayak, bakım, hemşire

Diabetes is a chronic disease with rising incidence rates both in Turkey and in the world. Diabetic foot wounds are one of the most important complications of diabetes, causing physical, psychological, social and economic problems and also increasing the morbidity and mortality risk.This study was conducted in face-to-face interviews with 196 patients with diabetes admitted to a public hospital's internal medicine clinics between April- September 2016. Data was collected both by a `Patient Information Form` and an `Evaluation Form for Foot Care, Knowledge and Behavior of Individuals with Diabetes` that was based upon literature. A value of p <0.05 was considered statistically significant.It was determined that patients' characteristics such as older age, male gender, lower education, high body mass index, smoking, unemployment, retirement, having a long diagnosis period, presence of additional chronic illness, having diabetes complications and using additional medications were increased the risk of diabetic foot. As the patients' age and body mass index decreased and the education level increased, their `Foot Care Knowledge and Behavior` scores increased too. Additionally, it was found that patients who had an employment, were office worker, had an income equal to or higher than expenditure, lived in a city center, had type I diabetes, did not have any other chronic disease and any other diabetes complications, did not use additional medicine, and had foot care information before, had higher `Foot Care Knowledge and Behavior` scores. It was determined that patients with higher Foot Care Knowledge and Behavior scores had lower risk of diabetic foot. While most of the patients with diabetes had correct knowledge and behavior on foot hygiene, nail care, shoe and sock prefernces; they had lack of adequate knowledge and behavior about foot leg exercises, foot care and foot examination.Patients with high scores of `Foot Care Knowledge and Behavior` had lower risk of diabetic foot. As a result, it is very crucial that patients' foot and their knowledge and behavior on foot care should be regularly evaluated, they should be reinforced to take regular education through on foot care. Keywords: Diabetics education, diabetic foot, care, nurse