Ortaokul öğrencilerinin sözlü ve yazılı anlatım becerileri arasındaki ifade farklılıklarına toplumdilbilimsel bir bakış

Abstract

Bu çalışmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin sözlü ve yazılı anlatımlarında bir dil değişkesi olarak kullandıkları ağız özelliklerini tespit etmek ve çıkan sonuçları toplumdilbilimsel değişkenler doğrultusunda incelemektir. Bu araştırma nitel araştırma yöntemlerinden açıklayıcı durum çalışması ile yürütülmüştür. Araştırma için veri toplanırken doküman incelemesi ve yapılandırılmamış görüşmeden yararlanılmıştır. Araştırma nitel araştırma desenlerinden betimsel analiz ve içerik analizi ile yürütülmüştür. Çalışma 182 ortaokul öğrencisi ile yürütülmüştür. Çalışma grubu oluşturulurken amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örneklemesinden yararlanılmıştır. Öğrencilere sözlü ve yazılı anlatım çalışmaları yaptırılmış ardından bu çalışmalarda yer alan ağız özellikleri tespit edilmiştir. Tespit edilen ağız özellikleri bulgular kısmında cinsiyet, sosyokültürel özellikler ve sınıf seviyeleri gibi toplumdilbilim değişkenleri doğrultusunda incelenmiştir. Sonrasında ise tespit edilen ağız özellikleri ses ve şekil bilgisi olarak iki grupta incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda tespit edilen ağız özelliklerine ilişkin bilgilere yer verilmiş ve araştırma problemine uygun çözüm önerileri sunulmaya çalışılmıştır. Bu araştırmanın ülkemizde gelişmekte olan toplumdilbilim alanına, yapılacak olan ağız araştırmalarına ve Türkçe öğretmenlerine fayda sağlayacağı düşünülmektedir.

The purpose of this study is to determine dialect characterictics as a language variable in oral expression and written expression of secondary school students and analyze the results in terms of sociolinguistic variables. This research was carried out with descriptive case study, one of the qualitative research methods. Document analysis method and unstructured interview method were used while collecting data for research. Research was carried out with descriptive analysis and content analysis which are among thequalitative research patterns.The Study was conducted with 182 secondary school students. When creating study group, purposive sampling, one of the maximum diversity samplings, was used. Oral and written expression studies were made for students and dialect characteristics were determined of the study. In Results, these dialect characteristics were analyzed in terms of sociolinguistic variables such as gender, sociocultural charasteristics and grade. Afterwards, determined dialect characteristics were analyzed in two groups as phonology and morphology. As a result of research, information about detremined dialect characteristics was given and solutions were tried to be proposed to research question. This research is considered to provide benefit to future researches in devoloping sociolinguistics in our country and Turkish language teachers.