Kamu Hastane Birlikleri`nin Türkiye`de sağlık hizmetleri arz ve talep üzerine etkisi

Abstract

Sağlık hizmetlerinin ikame edilemez olması, risk ve belirsizlik durumu, dışsallıklara sahip olması gibi kendine has özelliklerinden dolayı sağlık hizmetleri arz ve talebi, rekabetçi piyasalar ile ortaya konan arz ve talep modellerinden farklılaşmaktadır. Fakat sistem anlayışı içinde yer alan alt sistem ve faaliyetlerin yönetim, kalite ve organizasyonunda yaşanan her türlü değişim, sağlık hizmeti arz ve talebini doğrudan etkilemektedir. Bu araştırmada Sağlıkta Dönüşüm Programı kapsamında 663 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 2011 yılında yürürlüğe giren, 2018 yılında 694 Sayılı KHK ile yürürlükten kaldırılarak uygulamasına son verilen Kamu Hastane Birlikleri'nin (KHB) Türkiye'de sağlık hizmetleri arz ve talep göstergeleri üzerinde bir etkiye neden olup olmadığı, oldu ise bu etkinin ne yönde olduğunu 'Farklar Arasındaki Fark' yöntemi ile analiz ederek ortaya koymak amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda arz ve talep göstergelerine ait 2006-2016 yılları arasındaki veriler OECD istatistik veri tabanından temin edilmiştir. Türkiye'ye ait veriler deney grubunu, OECD ortalaması ile Bismarc, Beveridge ve özel sigorta ağırlıklı finansman yönteminin en bilindik örnekleri olan Almanya, İngiltere ve ABD'ne ait veriler kontrol grubunu oluşturmaktadır. Dört ayrı kontrol grubu ile yapılan analiz sonuçlarında Türkiye'nin arz ve talep göstergelerinde aynı yönde değişim gözlemlenmiştir. Arz göstergeleri açısından, KHB uygulaması kamu ve özel hastane sayısı ile kamu ve özel hastane yatak sayılarında artışa neden olmuştur. Talep göstergeleri açısından, KHB uygulaması sağlık harcamalarında azalmaya sebep olurken; yüksek teknolojik cihazların kullanımı ile hastaneden taburcu sayısı ve hastanede yatılan gün sayısında artış olduğu saptanmıştır. Talep göstergelerinden yatak doluluk oranında ise ABD'ne kıyasla artış gözlemlenirken, diğer kontrol gruplarına kıyasla anlamlı bir sonuç çıkmamıştır (p>0.05).

The supply and demand of health care services differ from the supply and demand models presented by competitive markets, due to their unique characteristics such as being nonsubstitutable of health care services, risk and environment of uncertainty, and having externalities. However, any change in the management, quality and organization of the subsystems and activities which take place in the system concept directly affects the supply and demand of health care services. The aim of this study is revealing the fact that whether Public Hospital Associations, which entered in force in 2011 with The Legislative Decree no. 663 and was repealed in 2018 with Legislative Decree no. 694 within the scope of Health Transformation Program, have an effect on the health care supply and demand indicators or not; if so, what the direction of the effect is by analysing `The Diffrence In Differences` method. For this purpose, data between the years 2006-2016 related to supply and demand indicators were obtained from the OECD statistical database. While data belonging to Turkey form the experimental group, data belonging to Germany, England and America which become the most known examples of Bismarc, Beveridge and Special Insurance weighted financing method with OECD averages, form countries in OECD. It was observed that change was in supply and demand indicators of Turkey in the same direction according to results of analysis which was carried out with four seperate control group. In terms of supply indicators, the implementation of the KHB caused an increase in the number of public and private hospitals and the number of public and private hospital beds. In terms of demand indicators, the implementation of KHB caused a decrease in health expenditures; and an increase in the usage of high-tech devices, the number of discharged in the hospital and the number of days of hospitalization. While there was an increase in the bed occupancy rate compared to the US, there was no significant result compared to the other control groups according to demand indicators.