Hemşirelerde huzursuz bacak sendromu, uyku kalitesi, uykululuk arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Huzursuz Bacak Sendromu (HBS) akşamları ve çoğunlukla geceleri kötüleşen, hareketle hafifleyen, dinlenmekle artan, bacaklarda şiddetli olmak üzere ekstremitelerde hoşa gitmeyen, duyuların olduğu sensorio-motor bir bozukluktur. HBS istirahat halinde ortaya çıkması nedeniyle bireylerde dinlenme durumunu ve uyku kalitesini olumsuz etkileyip, gündüz uykululuğuna neden olabilmektedir. Bu durum hemşirelerde iş yaşantılarını da olumsuz etkilemekte, uyku kalitesinin bozulması sonucu yaptıkları işte hata oranı artmaktadır. Çalışmamız Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık Uygulama Ve Araştırma Hastanesi'nde çalışan hemşirelerin HBS sıklığını belirlemek ve HBS ile uyku kalitesini ve uykululuk arasındaki ilişkiyi değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Çalışma Şubat - Ağustos 2017 tarihinde Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesi'nde çalışan hemşirelerde (n=239) gerçekleştirilen kesitsel tipte bir araştırmadır. Çalışmanın yapılabilmesi için etik kurul ve kurum izni ile çalışmaya katılan hemşirelerin yazılı onamları alınmıştır. Çalışmanın amacına yönelik literatürden faydalanarak hazırlanan anket formlar hemşirelerin çalıştıkları birimlerde gözlem altında doldurtulmuştur. Çalışmamızda, HBS tanılama formu, Uluslararası Huzursuz Bacaklar Sendromu Çalışma Grubu (IRLSSG/UHBSÇG) Şiddet Değerlendirme Formu, Pittsburg Uyku Kalitesi Ölçeği (PUKİ), Epworth Uykululuk Öçeği (EUÖ) kullanılmıştır. Verilerin istatistiksel analizleri için ki-kare testi, Shaphiro-Wilk ve Kolmogorov-Smirnov testi, Mann-Whitney U Testi, Kruskall-Wallis Testi, Spearman Korelasyon Analizi kullanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak alınmıştır.Bulgular: Bu çalışmada HBS sıklığı %19.7 bulunmuştur. Mesleklerinde 15-19 yıl çalışan hemşirelerde HBS sıklığı daha fazla görülmüştür. Çalışmaya katılan hemşirelerde HBS için tüm kriterleri sağlayan 47 (%19.7) kişinin IRLSSG/ UHBSÇG değerlendirme ölçeğinden aldıkları toplam puan ortalaması 18.42±5.64 (min.3.00; maks.30.00) puan olup, katılımcıların %10.6'sının HBS şiddeti hafif, %59.6'sının orta, %29.8'inin şiddetlidir. Meslekte 15-19 yıl çalışmış olma, ilaç kullanımını gerektiren hekim tanılı hastalık öyküsü ve anemi varlığı HBS semptom şiddetini arttırmaktadır. Çalışmamızda hemşirelerin PUKİ toplam puanı ortalaması 7.77±4.20 olup, %65.7'si kötü uyku kalitesine sahiptir. HBS tanısı konan katılımcılarınsa %74.5'i kötü uyku kalitesine sahiptir. Çalışmada hemşirelerin %29.7'sinde gün içi artmış uykululuk durumu vardır. PUKİ alt bileşenlerinden olan uyku bozukluğu HBS'li bireylerde artmaktadır. HBS semptomlarının şiddetlenmesi kötü uyku kalitesine ve gündüz aşırı uykululuğa neden olmaktadır.Sonuç: Hemşirelerde HBS sıklığı fazla olup çoğunluğunun semptom şiddeti orta derecededir. HBS tanısı konan hemşirelerin çoğunun kötü uyku kalitesine sahip olduğu belirlenmiştir. Hemşirelerin sağlık taramaları yapılarak HBS, HBS şiddetinin artmasına neden olacak kronik hastalık yönünden incelenmesi, uyku kalitesi ve uykululuk durumunun değerlendirilmesi önerilmektedir. Anahtar Kelimeler: Hemşire, Huzursuz Bacak Sendromu, Huzursuz Bacak Sendromu Şiddeti, Uyku Kalitesi, Uykululuk

Aim: Restless Legs Syndrome (RLS) is an undesired sensory-motor disorder felt in legs intensely during the extremities, and is felt worse in the evenings and especially at nights; subsides with movement and increases with rests. As RLS appears during the resting times, it negatively affects the rests and sleep qualities of individuals, and causes daytime somnolence. This situation affects the professional lives of nurses negatively, and increases the rates of mistakes caused by deteriorated sleep quality. This study aims to identify RLS frequency of nurses working at Eskişehir Osmangazi University Health Application and Research Hospital, and evaluate relationship between RLS and sleep quality and sleepiness of nurses. Method: Organized as a cross-sectional one, the study was conducted in February – August 2017 on nurses (n=239) working at Eskişehir Osmangazi University Health Application and Research Hospital. In order to conduct the study, in addition to the written approval of the nurses, necessary official permissions from committee of ethics and the hospital administration were taken. The questionnaire that was prepared within the light of the relevant literature was given to the nurses at their working units and they filled in the questionnaire under the monitor of the researcher. RLS diagnosis form, International Restless Legs Syndrome Study Group (IRLSSG) severity evaluation scale, Pittsburg Insomnia Severity Scale (PISS), and Epworth Sleepiness Scale (ESS),were used in our study. Chi square test, Sharphiro-Wilk and Kolmogorov-Smirnov test, Mann-Whitney U test, Kruskall-Wallis Test and Spearman Correlation Analysis were used to analyze the data. Statistical significance level was taken as p<0.05. Findings: RLS frequency was found as 19.7% in this study. Nurses working for 15 – 19 years revealed more frequent RLS. Total score average of 47 (19.7%) nurses who met all criteria for RLS according to IRLSSG evaluation scale was 18.42±5.64 (min.3.00; max.30.00), and 10.6% of participants had low RLS; 59.6% had mild; and 29.8% of participants had severe RLS. Having worked for 15-19 years in the job, story of doctor-diagnosed diseases that required drug use and existence of anemia were found to increase the severity of RLS symptoms. PISS total score average was 7.77±4.20, and 65.7% had bad sleep quality. As for the participants diagnosed with RLS, 74.5% of them had bad sleep quality. 29.7% of the participant nurses had increasing daytime sleepiness condition. Insomnia that is one of the subcomponents of PISS increases in individuals with RLS. As the severity of RLS symptoms increased, it caused an increase in bad sleep quality and daytime sleepiness as well.Conclusion: Nurses revealed a highly frequent RLS, and majority had RLS at mild levels. Majority of the nurses diagnosed with RLS were identified to have bad sleep quality. A medical screening of nurses in terms of diagnosing RLS, chronic illnesses that cause an increase in RLS severity, sleep quality, and sleepiness conditions are recommended for further studies. Keywords: Nurse, Restless Legs Syndrome, Severity of Restless Legs Syndrome, Sleep Quality, Sleepiness