Sermaye piyasasında aracı kurumlar üzerine bir inceleme

Abstract

ÖZET Sermaye piyasası araçlarının pazarlanması ve sermaye piyasası faaliyetlerinin yerine getirilmesi; uzmanlık, tecrübe ve başlı basma bir organizasyon gerektiren bir işlemdir. Bu bakımdan sermaye piyasası araçlarının satıcıları ile nihai alıcıları olan yatırımcılar arasında yardımcı kurumlara ihtiyaç vardır. Yatırımcıların korunması için de bu tür kurumlann bulunmaları kaçınılmazdır. Kanun bu amaçlarla yardımcı kuruluşlar olan sermaye piyasası kurumlarını düzenlemiştir. Bu yardımcı kurumlardan bir tanesi de aracı kurumlardrr. Aracı kurumlar; sermaye piyasası araçlarını aracılık amacıyla, kendi nam ve hesabına veya başkası nam ve hesabma yahut kendi namına başkası hesabma alım satımı yapan anonim ortaklıklardır. Mevduat toplama, kredi açma ve sair banka muameleleri işlemleri yapması yasak olan aracı kurumlar faaliyette bulunabilmek için, öngörülmüş genel ve özel şartlan yerine getirerek Kurul' dan `Faaliyet İzni ve Yetki Belgesi` almak ve borsada işlem yapabilmek için de `Borsa Üyelik Belgesi` almak zorundadır. Kurul aynı zamanda `Kuruluş İzni` vermeye de yetkilidir. Sermaye Piyasası Kurulu, sermaye piyasası faaliyetlerinde bulunan bankaların faaliyetlerini de 02.01.1997 tarihinden itibaren mevcut aracı kurumlardan mevzuat çerçevesinde birini satın almak veya mevcut yetki belgelerini bir aracı kurum kurarak bu aracı kuruma devretmek suretiyle yürütmelerine 15.08.1996 tarihli toplantısında karar vermiştir. Böylece hisse senedi işlemleri de sadece aracı kurumlar tarafından yapılmaya başlamıştır. Aracı kurumlar, aracılık yaptıkları menkul kıymetlerin teslimi ve bedellerinin ödenmesi de dahil olmak üzere borsada yaptıkları işlemlerin tümünden sorumludur. Bu işlemlerden dolayı borsaya verecekleri her türlü zararın tazminiyle de sorumludurlar. Bu nedenle Sermaye Piyasası Kurulu' nca hazırlanan `Aracı Kurumlann Sermayelerine ve Sermaye Yeterliliğine İlişkin Esaslar Tebliği` ile, aracı kurumlann üstlendikleri riskleri karşılayabilecek oranda, özsermaye bulundurmalan ilkesi kabul edilmiştir.

SUMMARY Marketing activity of the Capital Market Instruments and engagements in capital market operations is a procedure which requires a separate organization by itself alone and needs training as well as experience. Therefore, there is a necessity for the existence of intermediary institutions between the dealers and the final customers, the investors. For the protection of the investors these institutions are inevitable. For these purposes, the law have regulated the Capital Market institutions. One of these intermediary institutes is the Brokerage Houses. The Brokerage Houses are incorporated companies, engaged in trading capital market instruments for the behalf of others or behalf of themselves. To engage in depositing accounts, to ensure credits or to make other bank transactions, these institutions should fulfill the general or special conditions prescribed by the Istanbul Stock Exchange Board which authorizes their operations and grants them by Authorization Certificate to operate in Stock Exchange, they also need a certificate of `Authorization of Members ` from the Capital Market Board which also is entitled to grant Authorization of Foundation Certificate in case needed. The Board determines that all banks engaged in capital market operations should carry out their activities by the date of 02.01.1997 as purchasing one of these brokerage houses or by establishing a brokerage house under the law and transferring their certificate to this institution since 15.08.1996. Thus, these operations concerning the stocks can only be carried out by the brokerage houses since then under the relevant regulations. Brokerage Houses are responsible from all their transactions and operations carried out in stock exchange, including the deliverance of and payments of securities as mediators. They are subject to indemnify any loss caused by their operations against stock exchange. For this reason, the Capital Market Board determined the official communique concerning `The Capital of Brokerage Houses and Principles`, concerning the sufficiency of their Caital enables the compensation of risks undertaken. XI