Elifba`dan hat sanatına geçiş ve nokta ölçüleri

Abstract

ÖZET ELİFBA'DAN HAT SANATINA GEÇİŞ VE NOKTA ÖLÇÜLERİ İslamiyet'ten önce Arami alfabesinden çıkan ve ilkel bir yazı olan Nabâti alfabesinin, bir çok yazı ustasının elinden geçerek Hat Sanatı haline geliş evreleri incelenmiştir. Geometrik bir görünüşe sahip olan Kufi ile başlayan Hat Sanatı îbn Mukle adlı bir hattatın elinde yeni bir boyut kazanmıştır. İbn Mukle'nin ilk defa birim ölçü olarak; noktayı, elifi ve standart daireyi ele aldığı gösterilmiştir. Her yazı çeşidinin yazılışı, hareket başlangıcı olarak bu noktadan başlayışı ve her yazı çeşidinin noktasının diğerlerinden farklı olduğu anlatılmıştır. Özellikle geçmişte ve günümüzde en çok kullanılan Sülüs ve Nesih ve Nestâ'lik yazılarının nokta ölçüleri daha geniş bir şekilde gösterilmiştir. Diğer yazı çeşitlerinin de elimize ulaşan bilgiler dahilinde ölçüleri ve yazılış talimleri verilmiştir. Bunların haricinde hat sanatında kullanılan harekelerin, harflere dahil olan noktaların, noktasız harf işaretlerinin ve tezyin (süs) işaretlerinin nokta ölçüsüne göre yazılışları incelenmiş ve anlatılmıştır. Böylece Elifba'nın bugün geldiği noktaya bakacak olursak; yazıda estetiği sağlayan ve onu hüsn-ü hat (güzel yazı) durumuna getiren bu ölçülerin asılsız, gelişi güzel kullanılan ölçüler olmadığı anlatılmıştır. Anahtar kelimeler: Elifba, hat sanatı, nokta, alfabe. vı

ABSTRACT THE TRANSITION FROM ELİFBA TO CALLIGRAPHY AND THE DOT DIMENSIONS Before Islam, after passing from the hands of a number of writing masters, the stages of turning into Art of Calligraphy of Nabati Alphabet, a primitive writing and deriving from Arami Alphabet, were investigated in this study. Art of Calligraphy having a geometric appearance and starting with Kufi gained a new shape in the hands of a calligrapher, named İbn-i Mukle It's indicated that îbn Mukle first took on the dot, elif and standart circle as unit measurement. The writing style of each writing type, and the starting point of the on set of the movement, and the different point of each type from the others were expressed. Particulary, the dimensions of the dots of Sülüs, Nesih and Nestalik writings used were shown widely. Practices and dimensions of other writing types we obtained were given. A part from these, writing practices in terms of dots, dimensions of ornament signs, the signs of the letters without dot, the dots involving in the letters, the vowel point used in Calligraphy Art were investigated and expressed. So, if we took at the point where Elifba has come to day, it is expressed that these dimensions providing esthetics in the writing and made it Hüsn-ü Hat were not imitation and these used as ordinarily. Keywords : Elifba, calligraphy, dot, alphabet. vu