Lomber disk hernilerinde fizyoterapinin klinik parametre ve BT bulgularına etkisi

Abstract

ÖZET Çalışmamıza Ekim 1995-Haziran 1996 yıllan arasında Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Ana Bilim Dalı'na bel-bacak ağrısı şikayetiyle başvuran, herhangi bir sistemik hastalığı saptanmayan, klinik değerlendirme ve çekilen BT görüntüleri sonucu lomber disk hernisi tanısı konan 15 kadın, 15 erkek toplam 30 hasta alındı. Her olgunun yaşı, cinsiyeti, kilosu, ağrının lokalizasyonu, şiddeti, şikayetlerinin süresi, hastalığı başlatan neden, fizik muayene bulguları, laboratuar ve radyolojik tetkikleri değerlendirildi. Standart bilgi formuna kaydedildi. Hastaların yaş ortalaması 37,3 ± 10,9 idi. Olguların % 50 'sini erkekler, % 50 'sini kadınlar oluşturuyordu. Hastaların vücut ağırlığı 50-90 kg arası, ortalama 69,2 ± 9,5 kg'dı. Şikayet süreleri 1-24 ay arası, ortalama 7,5 aydı. 30 hastanın 17'si (% 56,7) hastalığın başlangıcında travma tarifliyordu. Tüm hastaların BT incelemelerinde L3-L4, L4-L5, L5-Sı disk aralığından kesitler alındı. BT sonucu herniasyon saptanan disk aralığından 2 mm aralıklı üç kesit alındı. Herniasyonun en bariz olduğu kesitte herniye disk alam ölçüldü. Ölçüm yöntemi olarak vertebra cisminin posterior kenarından, herniye diskin en posteriorundan ve laminanm spinöz proçesle birleştiği spinal kanalın posteriorundan geçen üç çizgi çekildi. Vertebra cisminin posterior kenan ile herniye diskin en posterioru arasındaki uzaklığa `A`, vertebra cisminin posterior kenarı ile spinal kanalın posterioru arasındaki uzaklığa `B` denildi. Bu ölçüm (A/B)xl00 şeklinde formüle edildi. Aynı ölçüm tedavi sonrası çekilen kontrol BT'lerinde de yapıldı ve iki ölçüm karşılaştırıldı. Hasta grubuna 20 dakika süreyle İR ve ardından 25 kg ile başlanıp kademeli olarak hastanın toleransına göre 40 kg'a kadar artan kuvvetle statik lomber traksiyon tedavisi üç hafta süreyle uygulandı. 78Olgular tedavi öncesi ve sonrasında bel-bacak ağrısı, uyuşma hissi, lordoz değişimi, skolyoz, EPZ mesafesi, duyu muayenesi, kas gücü, refleksler, DBKT, ağrı skoru ve BT tetkikleri ile değerlendirildiler. Tedavi öncesi bel ağrısı olan 4 hasta (% 13,3), bel-bacak ağrısı olan 26 hasta (% 86,7), bacakta uyuşma tarifleyen 13 hasta (% 43,3) vardı. Tedavi sonrası bel ağrısı olan hasta kalmamıştı. Bel-bacak ağrısı olan 7 hasta (%23,3), bacakta uyuşma tarifleyen 3 hasta (% 10) kalmıştı. Bu düzelmeler istatistiksel olarak anlamlıydı.(Bel-bacak ağrısı için p= 0,000, uyuşma için p= 0,002, Mc. Nemar testi) Tedavi öncesi lordozda düzleşme olan 23 hasta (% 76,7), skolyozu olan 6 hasta (% 20), duyu kusuru olan 4 hasta (% 13,3) vardı. Tedavi sonrası lordozda düzleşme olan 19 hasta (% 63,3), skolyozu olan 4 hasta (% 13,3), duyu kusuru olan 3 hasta (% 10) kalmıştı. Bu farklar istatistiksel olarak anlamsızdı. (Lordoz için p= 0,125, skolyoz için p= 0,50, duyu kusuru için p= 1, Mc. Nemar testi) Tedavi öncesi EPZ mesafesi ortalama 18,7 +14,1, DBKT ortalama 70,7 ±9,1 idi. Tedavi sonrası EPZ mesafesi ortalama 1 1 ± 8,2, DBKT ortalama 78,3 ± 15,6 idi. Aradaki fark istatistiksel olarak anlamlıydı.(EPZ için t= 6,61 p= 0,000; DBKT için t= 12,04 p=0,000, bağımlı gruplarda t testi) Tedavi öncesi 6 hastada (% 20) kas gücü kaybı vardı. Tedavi sonrası 1 hasta tam düzeldi, 5 hastada herhani bir değişiklik olmadı. Bu fark istatistiksel olarak anlamsızdı.(p= 1, Mc. Nemar testi) Tedavi öncesi asil refleksi hipoaktif olan 3 hasta (% 10), patella refleksi hipoaktif olan 2 hasta (% 6,65) vardı. 4 hastada (% 13,3) asil refleksi hiç alınmıyordu. Tedavi sonrası asil refleksi hipoaktif olan 3 hasta düzeldi Diğer hastalarda bir değişiklik saptanmadı. Sayılar küçük olduğu için istatistiksel analiz yapılmadı. Hastaların ağrı düzeyi tedavi öncesi ve tedavi sonrası vizüel analog skala ile değerlendirildi. Tedavi öncesi ağrı skoru ortalaması 5,6 ±1,4 iken tedavi sonrası 2,9 ±1,5 oldu. Bu azalma istatistiksel olarak anlamlıydı.(t= 10,27 p= 0,000, bağımlı gruplarda t testi) 79Tedavi öncesi disk alanı ortalama 24,7 ± 7,9 iken tedavi sonrası 23,4 ± 5,4 idi. Tedavi sonrası disk alanı ortalama 1,3 ± 6,7 mm2 gerilemekle beraber bu fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmadı. (t=l,06 p=0,299, bağımlı gruplarda t testi) 80