Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri, Japonya ve Almanya eğitim sistemlerinde eğitim yöneticisi yetiştirme ve atama politika ve uygulamaları

Abstract

ÖZET Bu araştırmada Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri, Japonya ve Almanya eğitim sistemlerinde eğitim yöneticisi yetiştirme ve atama politika ve uygulamaları ile bu politika ve uygulamalar arasındaki benzerlik ve farklılıkların ortaya konulması amaçlanmıştır. Türkiye eğitim sisteminde, eğitim yöneticilerinin yetiştirilmelerinde, atanmalarında bir tercih sebebi olmasına rağmen, hizmet öncesinde almış oldukları yöneticilik uzmanlık programları veya eğitim yönetimi yükseklisans derecelerinin önemi gittikçe artmaktadır. Eğitim sisteminde `Mîllî Eğitim Bakanlığına Bağlı Eğitim Kurumlan Yöneticilerinin Atama ve Yer Değiştirmelerine İlişkin Yönetmelik`e bağlı olarak eğitim kurumları yöneticilerinin atama, değerlendirme ve yer değiştirmelerinde hizmet gerekleri, kariyer, liyakat, sicil, kıdem gibi ölçütler esas alınmakta ve yöneticilik formasyonu kazandırılarak atama yapılmaktadır. Amerika eğitim sistemindeki eğitim yöneticisi yetiştirme ve atama politika ve uygulamalarına bakıldığında araştırılan ülkeler arasındaki en gelişmiş eğitim yöneticisi yetiştirme programlarının Amerika'da olduğu, okul müdürlerinin çoğunluğunun eğitim yönetimi üzerine yüksek lisans veya doktora derecelerinin olması ile kendini göstermektedir. Amerika'da eğitim yöneticiliği profesyonel bir meslek olarak görülmekte, okul müdürlerinin seçim ve atanmalarında okul müdürlüğüne başvurmadan önceki eğitimleri, yöneticilik ve stajyerlik gibi deneyimleri ile görüşme ve yazılı değerlendirme yöntemlerine başvurulan ülke eğitim sisteminde bilimsel ilkelere önem verilmektedir. Japonya eğitim sistemindeki eğitim yöneticisi yetiştirme ve atama politika ve uygulamalarına bakıldığında öğretmenlik deneyiminin okul müdürü atamalarında en önemli ölçüt olduğu, ülkenin eğitim kurumlarının yönetimi öğretmenlerin kariyer basamaklarındaki yükselmelerine bağlı olacağından dolayı ülkede öğretmen yetiştirme programlarına, öğretmenlerin hizmet öncesi eğitimlerine oldukça fazla önem verildiği görülmektedir.Araştırmadaki son ülke olan Almanya eğitim sisteminde eğitim yöneticisi yetiştirme ve atama politika ve uygulamaları incelendiğinde müdür olarak atanacaklarda öğretmenlik deneyiminin çok önemli bir kriter olduğu, öğretmen eğitimine oldukça fazla önem verildiği için okul müdürlerine yönelik bir hazırlık programına gerek duyulmadığı, yönetimsel işlerle ilgili olarak göreve getirildikleri ilk zamanlarda alacakları hizmet içi eğitimlerin yeterli olduğu görülmektedir. Araştırmanın, çağdaş eğitim sistemlerine sahip olan Amerika Birleşik Devletleri, Japonya ve Almanya'da eğitim yöneticisi yetiştirme ve atama uygulamalarının Türkiye'deki uygulamalara uyarlanması üzerine çalışacak araştırmacılara yardımcı olacağı umulmaktadır. Bu araştırmanın yapılmasında değerli katkılarından dolayı tez danışmanım Doç.Dr. Ali İlker Gümüşeli'ne teşekkür ederim. Asuman Alioğlu Türkkorur Ocak, 2003, İstanbul VI

ABSTRACT This research aims to put forward the politics and applications of training and appointing educational administrators within their similarities and differences in Turkish, American, Japanese and German educational systems. In Turkish educational system although it is just an asset on educational administrators' appointment to have a master's degree on educational administration or a specialization certificate on administration, it is getting more important to have these degrees as part of their pre-service training. In the appointment, transfer and evaluation of educational administrators related to the `Regulation About the Appointment and the Transfer of Educational Administrators of Institutions of Ministry of Education`, the service necessities, suitabilities, career, and personnel registrations are taken into consideration and administrators are made to obtain an administration certificate. As we look through the applications and the politics of training and appointing educational administrators in the United States of America, it becomes obvious that the most developed and modern programs in the world are found in America and that almost every school principal has either a master's or a PhD degree on educational administration. Educational administration is regarded as a profession in America. In the educational system of the country where the previous administrative and trainee experiences are respected and interview and written exams are used, accurate principles are given the greatest value. On the other hand, the politics and applications in Japanese educational system reveal that the most important criteria in appointments is the experience of the candidate as a teacher. Due to the fact that the future of the educational institutes depends on the career ladders of the teachers, it has been found out that the pre-service training of the teachers is attentively organized. The last country in the research, Germany, shows similarities with Japan on considering teaching experience as the most outstanding criteria. As teacher training is given more concern, it is clear that no special preparation programs for principals exist, but only the first year of job is supported by several in-service programs. vuIt is expected that this research would source other researches on applying the practices of America, Japan and Germany into the Turkish educational system. I would like to show my appreciation to my counselor Doç. Dr. Ali İlker Gümüşeli for his precious assistance and guidance. Asuman Alioğlu Türkkorur Ocak, 2003, İstanbul vuı