Tamoxifen verilen sıçanların karaciğeri üzerine eritromisin ve E vitamini etkilerinin ışık ve elektron mikroskopik düzeyde incelenmesi

Abstract

ÖZET Tamoxifen, meme kanserinin önlenmesinde kemoterapötik ve kemoproflaktik olarak uzun süreli en çok kullanılan ve özellikle başta karaciğer olmak üzere çeşitli organlarda oluşturduğu hasar nedeniyle önemli bir antiöstrojenik ilaçtır. Bu çalışmada tamoxifen uyguladığımız sıçanların karaciğerleri üzerine oluşturduğu ultrastrüktürel yan etkileri azaltılmasında etkili olduğunu düşündüğümüz eritromisin ve E vitaminini birlikte kullanarak; değişikliklerin ışık ve elektron mikroskopik düzeyde karşılaştırılmasını amaçladık. Çalışmamızda; Sprague-Dawley cinsi 24 adet dişi sıçanı, 1 kontrol ve 3 deney grubu olarak 4 gruba ayırdık. Kontrol grubu dışındaki deney gruplarında ; 1. deney grubuna sadece tamoxifen, 2. deney grubuna tamoxifen ile birlikte eritromisin baz formunu, 3. deney grubuna da tamoxifen ile birlikte E vitaminini 3.5 ay süreyle intraperitoneal olarak uyguladık. Alman karaciğer biyopsi materyallerini ışık ve elektron mikroskopik gözlemler için işlemlendirdik. 1. Deney grubunda, karaciğer Remak kordon düzeninde bozulma, kanama odaklan, Disse aralığı bağ dokusunda artış ve bu aralığa bakan hepatosit mikrovilli yapısında düzensizlik ve sinusoid duvarında Kupffer hücre sayısında artış, periportal alanda bağ doku hücrelerinin artmış olduğunu gözledik. Hepatosit sitoplazmasında granüllü ve düz endoplazmik retikulumda artış ve 66dilatasyon, mitokondride krista kaybı yam sıra madde birikimi, glikojen ve lipid miktarında artış izlendi. Ayrıca lizozom ve multivesiküler cisimcik sayısında artışın, bazı hepatositlerde organel kaybının görüldüğü hücre dejenerasyonuyla birlikte vakuolizasyon ile hücresel çatının bozulduğunu saptadık. Safra kanalikül lümeninde dilatasyon ve mikrovilli yapısında düzensizlik ve çevre bağlantı kompleks yapısında bozulma ile hücreler arasındaki ilişkinin koptuğu izlendi. Bu değişiklikler; tamoxifen ile eritromisin verdiğimiz 2. deney grubunda, tamoxifen verilen gruptan farklı olarak karaciğer histolojik yapısının korunduğu, yapısal değişikliklere daha az rastlandığını gözledik. Tamoxifen ile birlikte E vitamini verdiğimiz 3. deney grubunda ise karaciğer yapısının tamoxifenin toksik etkilerinden daha az etkilendiğini saptadık. Sonuç olarak; meme kanserinin kemoproflaktik ve kemoterapötik amaçlı uzun süreli tedavilerinde, karaciğer hasarını önlemek amacıyla; tamoxifen ile birlikte E vitamini verilmesinin yararlı olabileceği, ayrıca tamoxifen tedavisi alanlarda herhangi bir nedenle antibiyotik vermek gerekirse (eritromisin), tamoxifen kan seviyesini değiştirebileceği düşünülerek, tamoxifen dozunun ayarlanmasının ve eritromisinin baz formunun kullanılmasının daha yararlı olacağı kanısındayız. 67