Toplumsal açıdan çeviri olgusu farklı dil kullanımları

Abstract

Bu çalışmada, konuşucunun toplumsal kimliğinden izler taşıyan dilin, bu özelliğiyle bir başka dile aktanlabilirliği üzerinde durulmuştur. Bunun için özellikle Jean Peeters'in görüşlerinden yararlanılarak, dilin öncelikle toplumsal bir boyutu olduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Toplumsal açıdan ele alındığında, dilin aynı toplum içinde bile çok farklı kullanımları olduğu gözlemlenmektedir. Belli bir dil içindeki bu farklı kullanımlar, kimi zaman, `o dili` kullanmayan bir başkası için anlaşılmaz olabilmektedirler. Ancak, `kullanılan` dildeki bu farklılıklar, o dille iletilen anlamın yanı sıra, `konuşucu`nun toplumsal kimliğine ilişkin `izler` de taşımaktadırlar. Toplumdilbilim alanında yer alan bu `dil` tanımının, `kullanılan` dil üzerinde işlem yapan çeviribilim alanında da geçerli olduğu düşünülmektedir. Uygulama kısmındaysa, özellikle yerel ağızlar konusunda çalışmak amacıyla Mahmut Makal'ın Bizim Köy adlı yapıtı ve Fransızca çevirisi ele alınmıştır. İncelenen yapıtta örnekler, toplumdilbilim alanında belirlenen dil sınıflandırmasına göre ayrılmış, aynı düzeyde ve aynı özellikleri taşıyarak aktarılıp aktarılmadıkları belirlenmeye çalışılmıştır. vı

In this study, the language that carries signs of the speaker's identity has been taken under focus in terms of its transferrability to another language with such characteristics. Taking its cue from Jean Peeters, this study aims at proving that language has primarily sociological dimension. In a sociological perspective, it is observed that a language has diverse usages even within the same society. These different usages within a language, sometimes become incomprehensible for those who do not use `that language`. Yet the differences in the languages `used` bear `traces` of the social identity of the speaker along with the meaning transferred by the language. This definition of `language` in the scope of sociolinguistics also proves to be valid in translation studies; the discipline that operates on the language in practice. For the applied section, Mahmut Makal's Bizim Köy and its French translation has been used in order to illustrate local dialects. In the case study, the examples have been classified under the language category determined by sociolinguistics, and evaluated in the scope of their transference with the same language level and characteristics. VU