Okul müdürlerinin çatışma yönetimi stilleri ile okul kültürü arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

ÖZET Okulların amaçlarına ulaşma derecesi ile yöneticilerin liderlik yeterlikleri arasında ilişki vardır. Etkili okul liderliği, uygun liderlik davranışları sergileyerek, okulda başarıya odaklı bir kültür oluşturmakla gerçekleşebilir. Yöneticilerin liderlik stillerine ilişkin göstergelerinden birisi de okulda ortaya çıkan çatışmalar karşısında gösterdikleri tutumla ilgilidir. Bu nedenle başarılı bir okul yaratmak isteyen lider yöneticilerin dikkat etmesi gereken önemli noktalardan birisi de, çatışmaları okul örgütünün niteliğine uygun bir biçimde yöneterek, işbirlikçi bir okul kültürünün oluşmasına katkıda bulunmak olmalıdır. Bu araştırmanın genel amacı; okul müdürlerinin kullandıkları çatışma yönetim stilleri ile okul kültürünün gerçekleşme derecelerini demografik değişkenler bakımından belirlemek ve okul müdürlerinin kullandıkları çatışma yönetimi stilleri ile okul kültürünü oluşturan boyutlar arasında bir ilişki olup olmadığım ortaya koymaktır. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmada veri toplamak için iki farklı anketten yararlanılmıştır Müdürlerin çatışma yönetimi stillerine ilişkin verileri toplamak için kısa adı ROCI II olan anket formu; okul kültürüne ilişkin verileri toplamak için de School Culture Survey adlı anket formu kullanılmıştır. Anket formları yazarların izniyle Türkçe'ye uyarlanmış ve toplam 308 okul müdürüne uygulanmıştır. Anketlerden elde edilen veriler aritmetik ortalama,standart sapma, Anova, LSD testi ve Pearson Korelasyon Katsayısı gibi teknikler kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda okul müdürleri çatışmaları yönetmede tümleştirme stilini `her zaman`, uzlaşma stilini `çoğunlukla, ödün verme ve kaçınma stillerini `ara sıra`, hükmetme stilini ise `az` kullandıklarını algılamışlardır. Yine okul kültürü boyutlarından `İşbirlikçi Liderlik' in` `her zaman`, Amaç Birliği, Öğrenme, Mesleki Yardımlaşma, Mesleki Gelişim ve Öğretmen İşbirliği boyutlarının ise `çoğunlukla` gerçekleştiğini algılamışlardır. Araştırmada Okul türü, cinsiyet, okul müdürünün mezun olduğu okul ve okul müdürünün deneyim süresi değişkenlerine göre müdürlerin çatışma yönetimi stillerini kullanma dereceleri arasında.05 düzeyinde anlamlı fark bulunmuştur. Okul büyüklüğü ve yaş değişkenine göre ortalamalar arasında anlamlı fark bulunamamıştır. Diğer yandan okul türü, yaş, ve deneyim süresi değişkenlerine göre okul kültürününgerçekleşme dereceleri arasında.05 düzeyinde anlamlı fark bulunmuştur. Okul büyüklüğü, cinsiyet ve okul müdürünün mezun olduğu okul değişkenine göre arasında anlamlı fark bulunamamıştır. Araştırmada ayrıca çatışma yönetimi stillerinden Tümleştirme ve uzlaşma stilleri ile işbirlikçi okul kültürünün tüm boyutları arasında orta ve düşük derecelerde, istatistiksel bakımdan.01 düzeyinde olumlu bir ilişki bulunmuştur. Ödün verme stili ile `öğrenme ortaklığı` hariç diğer tüm boyudan arasında düşük derecelerde, istatistiksel bakımdan.01 düzeyinde olumlu bir ilişki bulunmuştur. Buna karşın hükmetme stili ile `işbirlikçi liderlik` arasında düşük derecelerde, istatistiksel bakımdan.05 düzeyinde olumsuz bir ilişki ortaya çıkmıştır. Kaçınma stili ile okul kültürü boyutlarından hiçbirisi ile anlamlı bir ilişki ortaya çıkmamıştır.

ABSTRACT There is a relationship between the degree to which schools accomplish their goals and the leadership competencies of school principals. Effective school leadership can be achieved by building a culture necessary to foster student achievement through exemplification of appropriate patterns of leadership behaviour. An indicator of a school principal's leadership style is the way he/she manages conflict at school. Thus, to promote a successful school, the principal should mainly focus on contributing to building a collaborative school culture through effective conflict management. The purpose of this study is to investigate the conflict management styles of school principals and the extent to which school culture is built related to individual demographic variables and to find out whether there is a relationship between school principals' choice of conflict management styles and the six factors found in school culture. The survey-type was used in this study. Two survey instruments, Rahim Organizational Conflict Inventory-II(ROCI II) (1992) and the School Culture Survey by Valentine and Gruenert (1998) were used to collect quantitative data for analysis. The survey instruments were adapted and administered under the permission of the researchers.A total of 308 school principals comprised the population of this study. Data from the two surveys were aggregated and analyzed using aritmethic means, standard deviation, ANOVA, LSD test and Pearson product-moment correlations. From the principals' perceptions, the data revealed that `integration` was the most frequently used conflict management style which was followed by the`compromising`style. Conflict management styles of `obliging` and `avoidance` were perceived to be less frequently used and `dominating'' style appeared to be the most infrequently used.The study also revealed that the school culture factor of `Collaborative Leadership` was perceived to be frequently applied whereas school culture factors of `Unity of Purpose, Teacher Collaboration, Collegial Support and Professional Development` were perceived to be applied less in schools. Analysis of correlations between principals' use of conflict management styles and the demographic variables of school type, gender, the school from which the principal graduated and the year of experience as a principal revealed statisticalsignificance. No statistical significance was found between principals' conflict management styles related to school size and age variables. On the other hand, statistical significance was found between the degree to which school culture is built related to school type, age and experience variables. No statistical significance was found related to the school from which the principal graduated, school size and gender variables. The principals' self-perceptions, while not significant, revealed a positive relationship between the conflict management styles of integration and compromising and the factors of school culture. According to the data, significance was determined between dominating style and the five factors of school culture except `learning partnership.` The data also revealed that there is a negative relationship between `dominating` style and `collaborative leadership` found in school culture. There is no statistically significant relationship between the conflict management style of avoidance and the six factors of school culture. - ^SEKİSİ