İnsan kaynakları uygulamalarının örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkisi üzerine bir araştırma

Abstract

ÖZET Bu çalışma, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimlerler Enstitüsü İnsan Kaynakları Yüksek Lisans Programı Yüksek Lisans Tezi kapsamında `İnsan Kaynaklan Uygulamalarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerine Etkileri` konusunu araştırmaya yönelik olarak hazırlanmıştır. Çalışma; İşletme, İnsan Kaynaklan (İK) ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı (ÖVD) kavranılan hakkında bilgi vererek İK Uygulamaları ile ÖVD arasındaki ilişkiyi tanımlamaya yönelik yapılan örnek olay çalışması sonuçlanın paylaşmayı amaçlamaktadır. Organizasyonlarda, fonksiyonel birimler arasındaki işbirliğine yönelik davranışların artan bir önem kazanması ile birlikte, biçimsel iş tanımlarında ayrıntılı biçimde belirtilmemiş, niteliği bilinenden farklı bazı biçimsel olmayan davranışlar gözlemlenmeye başlamıştır. ÖVD da bu davranışlar içerisinde yer almaktadır. ÖVD, işletme içerisinde yazılı bir kural olarak tanımlanmamış ancak örgütün yaşaması için gerekli olan davranışlar olarak açıklanabilir. Resmi zorunlulukların ve iş tammlarının ötesine geçiliyor olması, doğasında gönüllülük olması, zorlama olmaması ve ödül sistemlerinde tanımlanma zorunluluğunun bulunmaması konulan ÖVD'nin unsurları olarak ortaya çıkmaktadır. 1980'li yıllardan itibaren bu konuda çeşitli teoriler üretilmiş ve üzerlerinde çalışılmıştır. ÖVD'nin beş boyutu ise şunlardır: Özgecilik (Altruism), Vicdanlılık (Conscientiousness), Sportmenlik (Sportsmanship), Nezaket (Courtesy), Sivil Erdem (Civil Virtue). İnsan Kaynaklan Yönetimi ise herhangi bir işletme içi ve çevresel ortamda insan kaynaklarının işletmeye, bireye ve çevreye yararlı olacak şekilde, yasalara da uyularak, etkin yönlendirilmesini sağlayan işlev ve çalışmaların tümü olarak tanımlanabilir. Bu çalışma kapsamında yapılan araştırmada, insan kaynaklan uygulamalarından memnuniyet duyan çalışanların ÖVD açısından da yüksek değerlendirmeler yaptıkları görülmüştür. Anahtar kelimeler: İnsan Kaynaklan, İnsan Kaynaklan Yönetimi, İK, İKY, Örgütsel Vatandaşlık, Özgecilik (Altruism), Vicdanlılık (Conscientiousness), Sportmenlik (Sportsmanship), Nezaket (Courtesy), Sivil Erdem (Civil Virtue) vıı

ABSTRACT This study is done as Yildiz Technical University Social Sciences Institude Human Resource Management Programme Thesis to show the relation between the Human Resource (HR) Processes and Organizational Citizenship Behavior (OCB). Study aims to give information about company, HR and OCB while presenting the case study about the relationship between HR Processes and OCB. Since the cooperation between the functions in a company becomes more important, informal behaviors can be noticed as formal behaviors. OCB is classified in these informal behaviors. OCB can be defined as the behaviors that are not written as rules but vital for the company. Being more than necessity and job descriptions, having volunteering in nature, being not obligation and not defined in the reward systems are the elements of OCB. Some theories have been teorized since 1980. OCB has five distinct factors: Altruism, Conscientiousness, Sportsmanship, Courtesy, Civil Virtue. Human Reource Management can be defined as the all functions and studies that are legally organized to guide human factor effectively in order to be useful for the company, himself and the environment. In the case study; it is noticed that the employees who are satisfied of the HR Processes also evaluated the OCB with high rates. Keywords: Human Resource, Human Resource Management, HR, HRM, Altruism, Conscientiousness, Sportsmanship, Courtesy, Civil Virtue Vlll