Müfredat laboratuvar okullarında görev yapan öğretmenlerin algılarına göre toplam kalite yönetimi ilkelerinin uygulanma düzeyi

Abstract

ÖZET Değişmeyen tek şey değişimdir. Bu değişim süreci içerisinde kurumlar sürekli kendilerini yenilemek, aksayan yönlerini düzeltmek, bugünün ve yakın geleceğin ihtiyacını karşılayamayacak koşullan terk etmek zorundadır. İnsanları geleceğe hazırlayan eğitim kurumlan ise bu değişim sürecinde en fazla etkilenen kurumlardan biridir. Değişimin yaşandığı alanlardan biri de yönetimdir. Milli Eğitim Bakanlığı 1999 yılında Türkiye Kalite Derneği (KalDer) ile yaptığı bir anlaşma sonucunda toplam kalite yönetimini eğitim kurumlarına uygulama çalışmalarına başlamıştır. TKY uygulamalarında EFQM (Avrupa Kalite Yönetimi Vakfi) Mükemmellik Modeli esas alınmıştır. 1999 yılı içerisinde aynı zamanda Milli Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim kurumlarında Müfredat Laboratuar Okulu Modeli uygulamalarının başlatılması ve yaygınlaştırılması karan alınmıştır. Müfredat Laboratuar Okullar geliştirilen öğretim programlarının, yeni eğitim-öğretim ve yönetim yaklaşımlarının, rehberlik anlayışının ve teftiş sisteminin, sistem geneline yaygınlaştırılmadan önce deneneceği ve teknolojik gelişmelerin eğitime yaygınlaştırılacağı ve bu konuda liderlik yapacağı okullardır. Bu modelin uygulanmaya başladığından beri bu okullarda Toplam Kalite Yönetimi uygulanmaya başlamıştır. Araştırmanın amacı, İstanbul İli Milli Eğitim Müdürlüğü'ne bağlı ilköğretim düzeyindeki Müfredat Laboratuar Okulları 'nda görev yapan öğretmenlerin algılarına göre TKY ilkelerinin uygulanma düzeyini belirlemektir. Araştırmada veri toplama aracı olarak Rehber Öğretmen Elif Çetin tarafından geliştirilen `Toplam Kalite Yönetimi İlkelerinin Uygulanma ölçeği` kullanılmıştır. Anketle elde edilen verilerin çözümlenmesi için istatistiksel teknik olarak aritmetik ortalama, standart sapma, t testi, tek yönlü varyans analizi ve TUKEY HSD testi uygulanmıştır. mAraştırmada genel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma evrenini 2004-2005 yılında İstanbul İli'nde yer alan ilköğretim düzeyindeki Müfredat Laboratuar Okulları' nda görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. İstanbul İli'ndeki 27 ilköğretim düzeyindeki Müfredat Laboratuar Okulu'nda 1191 öğretmen görev yapmaktadır. Örneklemin oluşturulmasında oransız eleman örnekleme yoluna gidilmiştir. Toplam 385 anket bu araştirmanın örneklemini oluşturmakta ve bu oranda çalışma evreninin % 33 'unu oluşturmaktadır. Araştırma sonucunda elde edilen bazı sonuçlar şunlardır: 1- İlköğretim düzeyindeki Müfredat Laboratuar Okulları'nda görev yapan öğretmenlerin algılarına göre, TKY ilkelerinden liderliğe ilişkin `uygulamaya uyuyor`; çalışanların geliştirilmesi ve katılımına ilişkin `uygulamaya biraz uyuyor`; tedarikçilerle ilişkilere ilişkin `uygulamaya biraz uyuyor`; müşteri odaklı organizasyona ilişkin `uygulamaya biraz uyuyor`; süreç ve verilerle yönetime ilişkin `uygulamaya biraz uyuyor`; sürekli gelişime ilişkin `uygulamaya biraz uyuyor` görüşünü belirtmişlerdir. 2- Anketi cevaplandıranların bireysel özelliklerine göre bir karşılaştırma yapıldığında, cinsiyet, yaş, kıdem, görev süresi, mezun olunan okul, TKY konusuyla ilgili bilgi düzeyi ve TKY konusunda alman hizmet içi eğitimden yararlanma durumu değişkenlerine göre gruplar arasında p<05 düzeyinde anlamlı bir fark bulunmuştur. Buna karşın branş ve hizmet içi eğitim alma durumu değişkenlerine göre gruplar arasında anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. Bu çalışmayla Toplam Kalite Yönetimi'nin uygulandığı Müfredat Laboratuar Okullan'nda çalışan öğretmenlerin görüşleri alınarak hangi konularda uygulamanın yeterli olmadığı ortaya çıkarılarak yardımcı olmaya çalışılmıştır. Bu araştırma sonucunda elde edilecek bilgilerin planlamacı ve uygulayıcılara yol göstereceği umulmaktadır. IV

ABSTRACT The only thing never changes is change. In this process of change, the institutions always have to renew themselves, reform their limping sides and leave the conditions which are not enough for the necessities of today and close future. The educational institutions that prepare people for the future are one of the most affected institutions that have been influenced by this change. Another field in which the change is seen is management. The Ministry of Education left the traditional educational system and started the studies for the application of total quality management to the educational institutions as a result of an agreement made with the Turkish Quality Association (KalDer) in 1999. This application of total quality management is based on EFQM's (European Foundation for Quality Management) Model of Perfection. In 1999 at the same time it is decided to start and generalize the applications of the Curriculum Laboratory School Model in the educational institutions connected with the Ministry of Education. The Curriculum Laboratory Schools are the places to test the developed educational programmes, new approaches of education-teaching and management, the concept of guidance and the system of inspection before spreading it to the whole system, also in which the technological developments will be spread in the education and show a leadership on this subject. The total quality of management started to be applied in these schools since this model was started to be put in force. The aim of the research is to determine the level of the application of TQM' s principles according to the perceptions of the teachers who work in the Curriculum Laboratory Schools that are coordinate with the primary schools connected with Istanbul Office of National Education. The general model of scanning was used for the researckThe study environment of the research is formed of the teachers who work in the Curriculum Laboratory Schools that are coordinate with with primary schools inİstanbul city during 2004-2005. 1191 teachers work İn 27 Curriculum Laboratory Schools in Istanbul. The way of unproportional element sampling was used to form the sample. A total of 3 85 public surveys constitute the sampling of this research and this proportion constitutes %33 of the study environment. `The Scale of the Application of the Total Quality Management Principles` which was developed by Advisor Teacher Elif Çetin was used in the research as a means of collecting data. Arithmethical average, standart deviation, T-test, one way variance analysis, TUKEY HSD test were applied as statistical technics in order to analyze the obtained data. Some of the results of the research are as follows: 1- The teachers who work in Curriculum Laboratory Schools that are coordinate with primary schools stated their ideas according to their perceptions like this: TQM principles are `suitable to the implementation` in relation with leadership; it is `a bit suitable to the implementation` in relation with the improvement and participation of the workers; it is `a bit suitable to the implementation` in relation with the suppliers; it is `a bit suitable to the implementation` in relation with, the customer-focused organization; it is `a bit suitable to the implementation` in relation with management with process and data; it is `a bit suitable to the implementation` in relation with continuous development. 2- When a comparison is made according to the personal characteristics of the people who answered the inquiry, a meaningful difference was found with a level of p<.05 among the groups according to the variants of gender, age, seniority, work duration, school graduated, information level about TKY subject and benefiting from the in-service training for TKY subject. On the other hand, there can not be found any meaningful differences among the groups according to the variants of branch and getting in-service training. With this study, it is aimed to help to expose on which subjects the implementation is insufficient by taking the ideas of the teachers working in the Curriculum Laboratory Schools in which the Total Quality Management is applied. VI