1830`dan 1914`e Hırvat Yugoslavizmi

Abstract

ÖZET Bu tezin amacı 1830-1914 arası dönemde Hırvatistan'da Yugoslavizm düşüncesinin gelişimini araştırmaktır. Güney Slavların birliğini hedefleyen bir düşünce olarak Yugoslavizm, önce Hirizm Hareketi ile başladı. İlirizm düşüncesinin kurucusu olan Ljudevit Gaj, Habsburg Monarşisi altında siyasi olarak parçalanmış olan Hırvatistan'da Slavon, Dalmaçyalı, Ortodoks / Sırp gibi bölgesel kimlikleri îlir adı allında birleştirmek istedi. Gaj, İlirizm düşüncesini oluştururken, erken dönem Hırvat siyasi düşünce tarihinde kurulmuş olan İlirlik / Slavlık ve Hırvatlık arasındaki bağlantılardan ve dönemin Slavist çalışmalarından yararlandı. Gaj 'm Ilirzim programım nasıl oluşturduğu gösterilirken, aynı zamanda Hırvat soylularının 1 102' de Macarlarla ve 1527'de Habsburglar ile yaptıkları anlaşmalara dayanarak devletlerini hiçbir zaman yitirmedikleri noktasından hareket eden Kroatizm düşüncesi (Hırvat devlet geleneği) ile İlirizm düşüncesi arasındaki ilişki de anlatılacaktır. 1848, Habsburg Monarşisi'nde ilirizmin kültürel bir hareketten siyasi bir harekete doğru dönüşmeye başladığı yıldır. Bu dönüşümle birlikte İlirizm yerini Yugoslavizm düşüncesine bırakacaktır. 1860'dan 1903'e kadar olan dönemde Yugoslavizm, iki Katolik din adamı Josip Juraj Strossmayer ve Franjo Racki tarafindan yorumlanmıştır. Hırvatistan'ın ulusal entegrasyonunu sağlamayı hedefleyen bir düşünce olarak Yugoslavizm, özellikle Hırvatistan sınırları içinde yaşayan Sırpların Hırvatlar ile birlikte Yugoslav adı altında birleşmesini istiyordu. Habsburg Monarşisi altında Yugoslavlann birliğini hedefleyen Yugoslavizm düşüncesi Austroslavizm düşüncesinden etkilenmiştir. Hırvatistan'da Hırvat ulusçu düştocesinin ideologları olan Ante Staröevid ve Eugen Kvaternik'in Hırvat ulusal kimliğini nasıl yorumladıkları anlatılırken, Hırvat ulusçu düşüncesinin Yugoslavizm ile elkileşimi de gösterilecektir. 1903 'ten sonra Stjepan Radi6, Svetozar Pribiceviö ve Frano Supilo gibi politikacılar Yugoslavizm düşüncesi çerçevesinde Güney Slavların birliğini ve bu birlik içinde Hırvatistan' m yerini nasıl gördüklerim ortaya koydular. Siyasi faaliyetlerini de bu çerçevede sürdürdüler. Bu tezde 1918'de kurulan Sırp, Hırvat, Sloven Krallığının kurulması sürecine Hırvatistan üzerinde meşruiyet tanıyan Hırvat Yugoslavizmi düşüncesinin ne olduğu incelenecektir. iv

ABSTRACT The purpose of this thesis is to research the devolopment of Yugoslavism idea in Croatia. Yugoslavism as an idea targeting unity of South Slavs, started with Ilyrism Movement at the begining. Ljudevit Gaj, founder of ilyrism idea wanted to combine regional identities such as Slavonic, Dalmatian, Orthodox / Serbian under the name of Ilyr in Croatia, which was divided politically under Habsburg Monarchy. Gaj benefited from connections between IDrism / Slavic and Croatian in the early Croatian political idea history and Slavic Works of the period while constituting Hlyrism idea. Whereas it is indicated how Gaj constituted Hlyrism program, at the same time, also it will be explained relation between Croatism idea (Croatian state tradition), acting from the point that Croatian nobles never lost their state based on agreements, which they made with Hungarian in 1102 and Habsburgs in 1527 and Illrism idea. 1848 is the year, in which niyrism transformed from cultural movement to poltical movement in Habsburg Monarchy. With this transformation, Illrism will leave its place to Yugoslavism. Yugoslavism was interpreted by two Catholic pious men namely Josip Juraj Strossmayer and Franjo Racki during the 19th century. Yugoslavism as an idea targeting to provide national integration of Croatia, wanted to combine especially Serbians, living within the boundaries of Croatia, with Croatians under the name of Yugoslavian. Yugoslavism idea, targeting unity of Yugoslavians under Habsburg Monarchy, was also affected by Austroslavism. Furthermore, while it is explained how Croatian national identity is interpreted by ideologies of Croatian nationalist idea, namely Ante Staröevi6 and Eugen Kvaternik in Croatia, relation and interaction of Croatian nationalist idea with yugoslavism will also be indicated. Politicians such as Srjepan Radio, Svetozar Pribiceviö and Frano Supilobegan to put forward unity of Southern Slavs under Yugoslavism idea and the place of Croatia within this unity. Furthermore, they maintained their political activities under this frame. Croatian yugoslavism idea recognizing legitimation to progression of establishment of Serbian, Croatian, Slovenian Kingdom, established in 1918, will be studied in this thesis.