Tip 1 diabetes mellitusu olan çocuklarda doku faktörü yolu ve endotel hasarı parametreleri ile lipid profili ve karotis arteri intima media kalınlığı ölçümleri arasındaki ilişki

Abstract

ÖZET Tip 1 Diabetes Mellitus çocukluk çağında sık görülen, ciddi komplikasyonlar ile seyreden kronik endokrin bir hastalıktır. Bu çalışmada, Tip 1 Diabetes Mellitus'lu çocuk ve adolesan yaş grubundaki hastalarda doku faktörü yolu ve endotel hasarı parametreleri ile karotis intima media kalınlığı incelenerek makrovasküler komplikasyonların erken tespitindeki rolünün belirlenmesi, ayrıca komplikasyonların patogenezine yönelik olarak lipid-koagülasyon ilişkisi üzerine yeni görüşlerin oluşturulması amaçlanmıştır. Çalışmaya 4-17 yaş arasında 45 Tipi Diabetes Mellitus'lu ve aynı yaş ve cinsiyette 47 sağlam çocuk alındı. Olgulardan eş zamanlı kan şekeri, HbAlc, trigliserid, kolesterol, düşük dansiteli kolesterol, yüksek dansiteli kolesterol, çok düşük dansiteli kolesterol, lipoprotein(a), von Willebrand faktör, doku faktörü, serbest ve total doku faktörü yolu inhibitörü için kan örnekleri alındı. Çalışma grubunda 39, kontrol grubunda 40 olguda karotis intima media kalınlığı ölçümü yapıldı. Çalışma grubu HbAlc düzelerine göre DH1 (HbAlc <%10) ve DH2 (HbAlc >%10), diyabet süresine göre DSİ (<5 yıl) ve DS2 (>5 yıl), olguların yaşma göre DY1 (<10 yaş), DY2 (>10 yaş) ve kontrol grubu olguların yaşlarına göre KY1 (<10 yaş), KY2 (>10 yaş) olarak gruplandırıldı. Çalışma grubunda trigliserid, kolesterol, düşük dansiteli kolesterol, yüksek dansiteli kolesterol, çok düşük dansiteli kolesterol, serbest ve total doku faktörü yolu inhibitörü düzeyleri kontrol grubuna göre yüksek saptanırken, lipoprotein(a), doku faktörü, von Willebrand faktör düzeyleri arasında farklılık saptanmadı. Çalışma grubunun trigliserid, kolesterol, çok düşük dansiteli kolesterol, serbest doku faktörü yolu inhibitörü düzeylerinin DH2 grubunda daha belirgin olarak anlamlı oranda arttığı saptandı. Diyabet süreleri açısından 89parametreler arasında farklılık saptanmadı. Erken endotel hasan parametreleri olan von Willebrand faktör ve serbest doku faktörü yolu inhibitörü düzeyleri arasında korelasyon saptandı. Çalışma grubunda serbest ve total doku faktörü yolu inhibitörünün, trigliserid, kolesterol, çok düşük dansiteli kolesterol ile korelasyon gösterdiği saptandı. Kontrol grubunda ise total doku faktörü yolu inhibitörü, kolesterol ve düşük dansiteli kolesterol ile korelasyon gösterdiği saptandı. Karotis intima media kalınlığı ölçümü diyabetli grupta anlamlı olarak yüksek olmasına rağmen olguların yaşı, diyabet süresi ve glisemik kontrol ile korele bulunmadı. Sonuç olarak, diyabetik dislipideminin önlenmesinde diyabetin metabolik kontrolünün önemli rolü olduğu vurgulandı ve erken ateroskleroz gelişiminin izlenmesinde karotis intima media kalınlığı ölçümünün yararlı olabileceği düşünüldü. Serbest doku faktörü yolu inhibitörünün metabolik kontrol ile ilişkili olarak henüz komplikasyon geliştirmeyen vakalarda bile artmış olduğu ayrıca hem diyabetli hem de sağlıklı olgularda kan lipid düzeyleri ve koagülasyon sisteminin ilişki içinde olduğu saptandı. Çocuk yaş grubunda bu konuyla ilgili halen pek çok çalışmaya ihtiyaç vardır. Anahtar kelimeler: Tip 1 Diabetes mellitus, doku faktörü yolu, von Willebrand faktör, lipid profili, karotis intima media kalınlığı. 90

THE CORRELATION BETWEEN TISSUE FACTOR PATHWAY, ENDOTHELIAL DAMAGE PARAMETERS, LIPID PROFILE AND CAROTIS ARTERY INTIMA MEDIA THICKNESS IN CHILDREN WITH TYPE 1 DIABETES SUMMARY Type 1 Diabetes Mellitus is a chronic endocrine disease which frequently leads to serious complications in childhood. The aim of this study was to evaluate the role of tissue factor pathway, endothelial damage parameters and carotis intima media thickness in the early diagnosis of macro vascular complications in children with Type 1 Diabetes Mellitus and also to clarify the pathogenesis of complications, especially the relation between the lipid profile and coagulation systems. The study was comprised of 45 children with Type 1 diabetes aged between 4 to 1 7 years and 47 age and sex matched non diabetic children. Serum levels of triglyceride, total cholesterol, low density cholesterol, very low density cholesterol, high density cholesterol, lipoprotein(a), von Willebrand factor, tissue factor, free and total tissue factor pathway inhibitor were assessed in all subjects. Carotis intima media thickness was measured in 39 diabetic and 40 non diabetic subjects. Diabetic patients were divided into subgroups according to; glycosylated hemoglobin as DH1 (HbAlc < 10 g/dl), DH2 (HbAlc > 10 g/dl), duration of diabetes as DSİ (<5 years), DS2 (>5 years) and age as DY1 (<10 years), DY2 (>10 years) and non-diabetics were divided into subgroups according to the age as KYI (<10 years), KY2 (>10 years). In the diabetic group serum levels of triglyceride, total cholesterol, low density cholesterol, very low density cholesterol, high density cholesterol, free and total tissue factor pathway inhibitor levels were high whereas there was no difference in lipoprotein(a), von Willebrand factor and tissue factor. There were significant increases in levels of triglyceride, total cholesterol, very low density cholesterol and free tissue factor pathway inhibitor in the 91diabetic group especially in DH2 subgroup. There was no significant difference between these parameters and the diabetes duration There was a correlation between von Willebrand factor and tissue factor pathway inhibitor. In the diabetic group, also there was a correlation between free and total tissue factor pathway inhibitor levels and triglyceride, total cholesterol, very low density cholesterol. Besides a correlation between total tissue factor pathway inhibitor levels and total cholesterol, low density cholesterol was found in the non diabetic group. Even if the carotis intima media thickness was found to be elevated in diabetic patients it did not display a correlation with age, duration of diabetes and glycaemic control. In conclusion, we consider that, diabetic metabolic control is crucial in preventing diabetic dislipidemia. Also carotis intima media thickness measurement may be useful in the follow up of early diabetic atherosclerosis. Free tissue factor pathway inhibitor levels are related to glycaemic control and was found to be elevated in uncomplicated diabetic children. Serum lipid profiles and coagulation system were found to be related with each other in both diabetic and non-diabetic individuals. We think that further studies are required about this subject. Keywords: Type 1 Diabetes Mellitus, tissue factor pathway, von Willebrand factor, lipid profile, carotis intima media thickness. 92