Ratlarda rekombinant folikül stimüle edici hormon ile indüklenen süperovulastonda ovarial, endometrial ve hormonal değişikliklerin incelenmesi

Abstract

ÖZET Bu çalışmada rotlarda rhFSH kullanarak bir süperovulasyon protokolü oluşturmayı, bunun ovarian folikül gelişimi, serum hormon düzeyleri ve endometriuma etkilerini incelemeyi amaçladık. Çalışmaya alınan 30 adet yetişkin dişi rat beşer adetlik altı gruba ayrıldı. Bu altı gruptan ikisine azalan dozlarda, diğer ikisine sabit dozlarda rhFSH uygulandı. İki grup da kontrol grubu olarak belirlendi. Bu ikişerli eş gruplardan biri sağlıklı erkek ratlarla çiftleştirilerek gebelik sağlandı. Histopatolojik inceleme için uterus ve överler, hormonal inceleme için kan örnekleri alındı. Yapılan istatistiksel değerlendirmeler sonucunda p<0.05 anlamlı olarak kabul edildi. Çalışmamızda, primer foliküllerin rhFSH dozundan etkilenmediğini belirledik. rhFSH alan gruplarda antral folikül, corpus luteum ve corpus luteum graviditatis sayılarında ve E2 düzeylerinde artış olduğu ve bu artışın özellikle azalan dozlarda rhFSH alan gruplarda belirgin olduğu saptandı (p<0.05). Progesteron düzeyleri yönünden gruplar arasında fark bulunmadı. rhFSH alan tüm gruplarda endometrium yüzey epitelinin küboidalden kolumnar epitele döndüğü izlendi. Endometrial stromada desidual reaksiyon sabit doz rhFSH alan ve kontrol gruplarında belirginken, azalan dozlarda rhFSH alan gruplarda ise izlenmedi. Endometrium yüzey ve glandüler epitelinde ve stromada mitotik indekslerin rhFSH alan tüm gruplarda azaldığı izlendi. rhFSH'ın endometrium yüzey ve glandüler epiteline direkt olumsuz etkisi olduğunu belirledik. Azalan dozlarda rhFSH alan gruplarda stromal desidualizasyonun görülmemesi ve gebe olan ve azalan dozlarda rhFSH alan grupta stromal mitotik indeksteki azalma rhFSH'tan çok bu gruplardaki yüksek düzeydeki E2'nin olumsuz etkisine bağlanmıştır. 52Azalan dozlarda rhFSH uygulanması süperovulasyon oluşturmak için iyi bir protokol olmasına rağmen endometriumu ve özellikle stromal desidualizasyonu olumsuz etkilemesine bağlı endometrial reseptivite ve implantasyonun olumsuz yönde etkilendiğini düşünmekteyiz. Anahtar Kelimeler: Süperovulasyon, FSH, Over, Endometrium, Östradiol, Progesteron. 53

EVALUATION OF OVARIAL, ENDOMETRIAL AND HORMONAL CHANGES IN RATS IN SUPEROVULATION INDUCED BY RECOMBINANT FOLLICULE STIMULATING HORMONE SUMMARY The aim of this study is to set up a superovulation protocol in rats by using rhFSH and to evaluate the changes in ovarian follicular development, serum hormonal levels and endometrium. 30 adult, female rats studied under six groups of five. rhFSH is used in decreasing doses for two of the groups and constant doses in the other two. The other two groups were determined as the control groups. One of the pair groups was mated with healthy male rats and pregnancy was achieved. Uterus, ovaries and blood samples were taken for histopathological and hormonal detection. In statistical study p<0.05 was considered as statistically significant. The fact that rhFSH dosage had no influence on primer follicules was determined in our studies. In all groups receiving rhFSH, the number of antral follicules, corpus luteum and corpus luteum graviditatis and oestradiol levels were increased, and this increase was especially found significant in groups receiving decreasing doses of rhFSH (p<0.05). No difference was observed in the progesterone levels of the groups. In all rhFSH-receiving groups, endometrium surface epithelium converted from cuboidal to columnar. Endometrial stromal desidual reaction was evident in groups receiving constant dosages of rhFSH and in control groups but not in groups, receiving decreasing dosages of 54rhFSH. In all groups receiving rhFSH, mitotic indexes of endometrium surface and glandular epithelium and stroma were decreased. We determined that rhFSH had a directly negative effect on endometrium surface and glanduler epithelium. Lost of stromal desidualization in groups receiving decreasing doses of rhFSH and the decrease in stromal mitotic index in pregnant group receiving decreasing doses of rhFSH, was agreed upon the negative effect of high levels of oestradiol, rather than rhFSH. Although the set up of superovulation by using decreasing doses of rhFSH, is a good protocol, we believe that the endometrial receptivity and implantation have been affected negatively, depending on the negative influence of endometrium and especially the stromal desidualization. Key Words: Superovulation, FSH, Ovary, Endometrium, Estradiol, Progestrone. 55