Eğitimde etkili bir okul değişimi için okul liderliği: Okul liderliğine ilişkin bir temellendirilmiş kuram çalışması

Abstract

Değişim `planlı ya da plansız bir biçimde bir sistemin (organizma, kişi ya da örgüt) bir süreç veya bir ortamın belli bir durumdan başka bir duruma geçirilmesi` olarak tanımlanabilir. Bu kavram eğitim sistemi içindeki en önemli temel taşlardan biri olan okul için de geçerlidir. Var olan değişim süreci içinde birer eğitim örgütü olan okulların kendini bu duruma adapte etmesi söz konusudur. Okul örgütü çevreyle sürekli etkileşimde bulunan birer açık sistemdir. Bu nedenle de çevrede meydana gelen değişmelere uyarlanmak için değişmek zorundadır. Değişim her örgütün varlığını devam ettirmesi için gerekli bir olgudur. Değişim olmadan bir örgütün uzun süre varlığını sürdürmesi mümkün değildir. Başarılı bir okul değişiminde etkili bir liderin varlığı ve uygulamaları oldukça önemlidir. Liderlik, belirli kişisel veya grup amaçlarını gerçekleştirmek için, bir kimsenin diğer kişilerin faaliyetlerini etkilemesi ve yönlendirmesi süreci olarak tanımlanabilir. Bu araştırmanın amacı temellendirilmiş kuram (the grounded theory) yöntemini kullanarak okulda başarılı bir değişim için okul liderlerinin rolü ve etkisinin incelenerek bir kuram geliştirilmesidir. Araştırmanın çalışma gurubunu Antalya İli Muratpaşa ve Kepez İlçeleri'ne görev yapan okul yöneticileri, öğretmenler ve okul aile birliği başkanları oluşturmuştur. Toplam 5 okulda 3 okul müdürü, 7 müdür yardımcısı, 2 okul ile birliği başkanı, 17 öğretmen olmak üzere toplam 29 kişiyle bireysel görüşme gerçekleştirilmiştir. Verilerin analizinde içerik analizi ile be¬timsel analiz teknikleri kullanılmıştır. Bunun yanında sürekli karşılaştırmalı analiz tekniği kullanılmıştır. Araştırmanının verileri için NVivo 10.00 programı kullanılmıştır. `Yaşanan değişim sürecinin okulda etkili bir şekilde uygulanmasında okul liderinin rolü ve etkisini nasıl bir kuram açıklayabilir?` sorusuna yanıt arama sürecinde birbiri içine geçmiş üç alt modele ulaşılmış ve nihayetinde okul değişim modeli ortaya çıkmıştır.

Change can be described as `transition of a system (organism, person or organization) , a process or an environment from a certain situation to another state`. This concept also applies to school is one of the most important cornerstones in the education system. It is the subject that schools, a training organization in the change process, adapt to itself to this situation. School organization is an open system in continuous interaction with the environment. Therefore, it must be changed to adapt to the changes in the environment. Change is a requıired fact for the continued presence of each organization. To maintain long-term existence of an organization is not possible without change. The existence and applications of an effective leader is very important in a successful school change. Leadership, can be defined as orientation process in which a person influence other people's activities to perform certain individual or groups objective. Aim of this study is to develop a theory using grounded theory methods and examining the role of school leaders for a successful change at school. School principals, teachers and parent-teacher association in Kepez and Muratpaşa district in Antalya formed the working group in the research. There was carried out 29 individual interview in 5 school as 3 school principal, 7 vice principal, 2 parent teacher association principal, 17 teacher. Content analysis and descriptive analysis techniques was used to analyze the data. The continuous comparative analysis technique was also used. NVivo 10.00 software was used for the data analysis. It was reached three sub-models in the period of seeking answers to the question of `which theory can explain the role and effect of a school leader on implementation an experienced change process to school change effectively` and consequently the school change model show up.