Primer hipertansiyonda diyetle tuz düzenlenmesinin metabolik, renal göstergeler ve renin-anjiotensin sistemine etkileri

Abstract

ÖZETPrimer Hipertansiyon, diğer dünya ülkelerinde olduğu gibi Türkiye'de de oldukça sıkgörülen ve hedef organ hasarına neden olan ciddi bir halk sağlığı sorunudur. Kardiyovaskülerve renal hastalıklar için bağımsız risk faktörüdür. Yüksek morbidite ve mortaliteye yolaçtığından, erken evrede tanı konması ve yaşam tarzının düzenlenmesi, hipertansiyonungelişimini ve komplikasyonlarının oluşmasını önemli derecede azaltmaktadır. Bu nedenle, kanbasıncının düşürülmesi ve hedef organ hastalıklarının azaltılmasında yaşam biçiminidüzenleyici nonfarmakolojik önlemler önem kazanmaktadır.Çalışmamızda, hedef organ hasarı gelişmemiş hipertansiyonlularda, erken dönemdeglomerülo-tubüler, sistemik vasküler fonksiyonlardaki değişiklikleri ve bu etkilenmeninmetabolik bozukluklarla ilişkisinin incelenmesi, altı aylık diyetle tuz düzenlenmesinin bufonksiyonlara, kan basıncına ve renin-anjiotensin sistemi üzerine olan etkilerininaraştırılmasını amaçlandık.Çalışmaya, hipertansiyon süreleri 22,5±32 ay, ortalama sistolik ve diyastolik kanbasıncı değerleri 153,4 ±10 / 98,6±7 mmHg, vücut kitle indeksleri 27,6±3,8 kg/m2, 20'sikadın, 32'si erkek toplam 52 hasta ile ortalama sistolik ve diyastolik kan basıncı değerleri117,2±9,7 / 73,9 ±7,1 mmHg olan 23'ü kadın, 27'si erkek toplam 50 sağlıklı birey alındı. Heriki grupta sistemik vasküler etkilenme göstergelerinden: E-selektin, P-selektin, HSCRP, vonWillebrand faktör, fibrinojen, trombosit sayısı ve hematokrit düzeyleri; metabolikgöstergelerden: Kan şekeri, trigliserit, total kolesterol, yüksek ve düşük dansiteli lipoproteinve ürik asit düzeyi; anjiotensin I, anjiotensin II, aldosteron düzeyleri ve renal glomerülo-tubüler fonksiyon göstergelerinden: idrarda albumin ve N-asetil beta-D glukozaminidaz56atılımı incelendi. Hasta grubunda tedavinin ikinci haftasında ve altıncı ayında renin-anjiotensin sistemi, idrarda mikroalbumin ve N-asetil beta-D glukozaminidaz çalışıldı, altıncıayında ise başlangıçtaki incelemeler tekrarlandı.Kontrol grubuna göre hipertansiyon grubunda, aile öyküsü (p=0,000), bel çevresi(p=0,006), hipertansif retinopati (0,000), trombosit sayısı (p=0,025), kan şekeri (p=0,014),ürik asit (p=0,022), üriner albumin (p=0,002) ve N-asetil beta-D glukozaminidaz atılımı(p=0,000) yüksek bulundu. Diyet tuzunun düzenlenmesi ile hastalarımızın %92'sinde hedefkan basıncı (<140/90 mmHg) değerine ulaşıldı. Hastalarımızın %78'inde tuz duyarlılığısaptandı. Günlük 90 mmol sodyum içeren diyetin erken döneminde sistolik (p=0,000) vediyastolik (p=0,000) kan basıncında, üriner albumin ekskresyonu (p=0,007), N-asetil beta-Dglukozaminidaz/idrar kreatinini oranında (p=0,000) azalma saptandı. Tuz düzenlenmesinin 6.ayında trombosit sayısı (p=0,039), yüksek duyarlılıklı C-reaktif protein (p=0,036) ürineralbumin ekskresyonu (p=0,0001), idrarla atılan sodyum (p=0,00000) anlamlı derecede azalmagözlendi.Bulgularımız, bilinen hipertansiyon süreleri kısa, tümü kan basıncı hafif-orta derecedeyüksek olan hipertansiyonlularda, erken evrede belirgin şekilde metabolik değişiklikler,sistemik vasküler ve glomerülo-tubüler etkilenme oluştuğunu ve diyetle alınan tuzundüzenlenmesi ile antihipertansif monoterapi kadar kan basıncı regülasyonu sağlandığını vesistemik, renal, vasküler, metabolik göstergelerde düzelme olduğu göstermektedir. Renin-anjiotensin-aldosteron sistemindeki tuz kısıtlamasına bağlı yükselmenin geçici ve geriyedönebilir olduğu saptanmıştır. Çalışmamız; hipertansiyon gelişiminin önlenmesi, kan basıncıregülasyonunun sağlanması ve hedef organ hastalıklarının azaltılması için, nonfarmakolojikönlemlerin alınması ve öncelikle diyet tuzu düzenlenmesinin önemini göstermektedir.Anahtar Kelimeler: Primer Hipertansiyon, Diyetle tuz düzenlenmesi, Renin-Anjiotensin sistemi, Metabolik ve sistemik vasküler etkilenme, Glomerülo-tubüler etkilenme57

THE EFFECTS OF DIETARY SALT REGULATION ONMETABOLIC, RENAL MARKERS AND RENIN-ANGIOTENSINSYSTEMSUMMARYPrimary hypertension is frequently considered in Turkey as the other countries of theworld and is a serious public health problem by causing target organ damage. In addition, it isan independent risk factor for the cardiovascular and renal diseases. Because of its highmorbidity and mortality, diagnosis and life style modifications in early stage can preventfrequency of primary hypertension and its complications. That is why, nonpharmacologicprecautions of life style regulation gain importance in decreasing blood pressure andpreventing target organ damage.In our study, we aimed to investigate disturbances in glomerulo-tubular, systemicvascular functions in hypertensive subjects with no target organ damage in early stage, therelationship of this functional changes with metabolic disturbances, and finally the effects ofsix month dietary salt regulation in glomerulo-tubular, systemic and vascular markers, bloodpressure and renin-angiotensin system.We included a total of 52 (20 females and 32 males) with a mean hypertensionduration of 22.5±32 months, mean systolic/diastolic blood pressure 153.4±10/98.6±7.0mmHg, mean body mass indexes 27.6±3.8 kg/m2 and a control group with a total of 50healthy subjects (23 females, 27 males) with a mean systolic/diastolic blood pressure117.2±9.7/73.9±7.1 mmHg. In both groups, we examined the markers of systemic vascular56disturbances: levels of E-selectin, P-selectin, high sensitivity C-reactive protein, vonWillebrand factor, fibrinogen, platelet count, hematocryt; metabolic markers: fasting bloodglucose, triglycerides, total cholesterol, high and low density lipoproteins and uric acid levels;aldosteron, angiotensin I, angiotensin II levels and renal glomerulo-tubular functionindicators: urinary albumin and N-acetyl-β-glycosaminidase excretion. In the hypertensivesubjects, the renin-angiotensin system, urinary microalbumin and urinary N-acetyl-β-glycosaminidase were checked again in the second week and sixth month of the dietary saltregulation therapy. The parameters done at the beginning of the study were repeated in thehypertension group after the completion of the therapy.The factors which were statistically and significantly higher in the hypertensive groupwere the family history (p=0.000), waist diameter (p=0.006), hypertensive retinopathy(p=0.000), platelet count (p=0.025), fasting blood glucose (p=0.014), uric acid (p=0.022),urinary albumin excretion (p=0.002), urinary N-acetyl-β-glycosaminidase (p=0.000).Targeted blood pressure levels (<140/90 mmHg) were achieved in 92% of the patients. Theratio of salt sensitivity was 78%. In the early phase of 90 mmol/day sodium regulationtherapy, the decrease of systolic (p=0.000) and diastolic (p=0.000) blood pressure, urinaryalbumin excretion (p=0.007), N-acetyl-β-glycosaminidase/urine creatinine ratio weresignificant. After six month therapy period platelet count (p=0.039), high sensitivity C-reactive protein (p=0.036), urinary albumin excretion (p=0.00001), urinary sodium excretion(p=0.00000) were decreased significantly.According to our findings, we observed a metabolic disturbance which occurred by asignificant glomerülo-tubular and systemic vascular detoriation in all cases who had mild ormoderate hypertension with short hypertension durations. By regulating dietary salt, bloodpressure regulation can be achieved similar to antihypertensive monotherapy alsoimprovements of systemic, renal, vascular and metabolic indicators are observed. Weobserved that the increase in renin-angiotensin system related to salt restriction was transientand reversible. The beneficial effects of salt restriction and nonpharmocologic precautionspoint out to their importance on the development of hypertension, decrease of target organdamage and finally regulation of blood pressure.Key words: Primary hypertension, Dietary salt regulation, Renin-Angiotensin system,Metabolic and systemic vascular disturbances, Glomerulo-tubular disturbance57