Türkiye-Bulgaristan ilişkilerinde 1989 krizi: Kriz yönetimi açısından bir inceleme

Abstract

Bu tez çalışmasında, Türkiye ve Bulgaristan arasında 1984 ve 1989 yılları arasında yaşanan ?göç krizi? incelenecektir. İkili ilişkiler 1984?ün sonlarına kadar iyi komşuluk ilişkileri çerçevesinde yürütülmektedir. Ancak Bulgaristan içindeki Türk azınlığı kendisine tehdit olarak algılamaktadır.1984?ün sonlarında bu tehdit algısına son vermek için de Bulgar yönetimi azınlığın asimilasyonuna yönelik eylemler gerçekleştirmiştir. Türkiye, soydaşları olarak kabul ettiği bu azınlığa karşı Bulgaristan'ın kendi lehine yaratmış olduğu fiili durum ihlaline son vermesini talep etmiştir. Bulgaristan yönetiminin istenen yönde bir tutum değişikliğine gitmemesi karar alıcıların tehdit algısının seviyesini yükselterek bir dış politika krizine yol açmıştır. Bir dış politika krizinde karar alıcılar hedef devletin eylemlerine göre karar almaya zorlanmaktadırlar. Bu kararların alınmasında karar alıcılar birtakım önceliklere sahip olmaktadırlar. Bu öncelikler onların hedef devletin yaratmış olduğu fiili durum ihlalini tehdit olarak algılamasından söz konusu krizin yönetilmesinde tercih edilecek araçların şekline kadar belirleyici olmaktadır. Bu önceliklerin belirlenmesinde karar alıcılar aktif bir rol oynamakla beraber ulusal/uluslararası kamuoyu, üçüncü aktörlerin davranışları, uluslararası sistem de kararların alınmasında karar alıcıları sınırlandıran ya da rahat hareket etme olanağı tanıyan faktörler olarak karşımıza çıkmaktadır.Bu faktörleri göz önünde bulundurarak yapılacak olan bu çalışmada Bulgaristan ile yaşanan azınlık sorununun nasıl bir krize dönüştüğünü net bir şekilde görmek mümkün olacaktır.Diğer yandan krizler de çatışmalardan farklı ama yine de bir anlaşmazlık durumunu içerdikleri için uluslararası ilişkiler teorilerinin çatışmaya bakış açılarına yer verilecektir. Fakat öncelikle bu çalışma diğer uluslararası ilişkiler teorilerinden farklı olarak karar alıcıların algılamalarına, göreceli güç kavramına, ulusal faktörlere atıfta bulunan Neoklasik Realizm temeli üzerinden kurgulanacaktır. Bu teorinin kullanımı ister istemez bir dış politika analizinin de yapılmasını zorunlu kılmaktadır. Bu noktada karar alıcıların eylemlerinin hedef ülke ve üçüncü aktör üzerindeki etki ve tepkileri de bu çalışmada önemli bir yere sahiptir.Krizler bir süreç içerisinde işlemekte olup karşılaşılan olayın niteliğine, tarafına, krizlerin ortaya çıktığı coğrafyaya göre farklı şekillerde ortaya çıkmakta ve farklı sonuçlar doğurmaktadırlar. Bu nedenle de bu çalışmada bir kriz tasnifi yapılması gereksinimi ortaya çıkmıştır.Liderler kriz sürecinde, ulusal çıkarlarını asgari seviyede koruyarak ihtiyaçlarının karşılanmasını içeren kriz yönetiminin zorluklarıyla mücadele etmek durumundadırlar. Bu mücadele sürecinde seçilecek olan strateji kaynakların ne derecede kullanılacağını da belirlemektedirler. Bu nedenle hedefi fiili durum ihlalinden caydıracak stratejinin benimsenmesi önemli olmaktadır. Benimsenen strateji krizleri yönetmede tek başına etkili olmayıp kriz yönetiminin başarısını etkileyen faktörler de bu çalışmada krizin ne kadar etkin bir şekilde yürütüldüğünü anlamak açısından dikkate değer olmaktadır.Bu çalışmada, Türkiye ile Bulgaristan arasındaki ilişkilerin `kara leke? olarak adlandırıldığı kriz sürecini karar alıcıların uygulamaları dahilinde ele almak neden bir krizin ortaya çıktığını ve binlerce göçmenin mağduriyetine yol açtığını göstermesi açısından önemli olacaktır.Anahtar Kelimeler: Kriz Yönetimi, Dış Politika Krizleri, Uyuşmazlık Çözümü, 1989 Bulgaristan Göçü.

This thesis examines the crisis between Turkey and Bulgaria which took place in the years of between 1984 and 1989. The relationship between those countries was going on in the frame of good neighbouring. By the end of 1984 Bulgaria began to see the Turkish minority as threat. On the purpose of disturbation this threat Bulgaria began to assimilation policy towards Turkish minority. Turkey demand from Bulgaria to end the breach of status quo which she creates in the favor of herself by assimilation of Turks. But Bulgaria didn?t listen Turkey?s demands and went on its assimilation campaign. This case created existence threat of Turkish minority in the minds of Turkish decision makers. By getting the higher level of this threat in the minds of Turkish decision makers a foreign policy crisis occured. A foreign policy crisis makes decision makers to decide in accordence with the actions of the advesary. Decision makers has preferences in the process of taking decisions. These preferences affect the all process of the crisis management from the determining of the threat to the choosing of the intruments which would be used. While determining the preferences not just decision makers have important roles but also national/international public opinion, the behaviors of the third actors, international system has important roles. These factos can limit the capability of the decision makers or provide opportunity to take decisions in a better environmentBy focusing on those issues it is possible to see why the relationship take the form of the crisis.By the way crisis are the situations of disagreements between countries. To understand those disagreements we will look them from the aspect of theinternational relations theories. But this thesis primarly is foced on the theory of the Neoclassical Realism which gives importance of the perceptions, characters of leaders domestic factors and the relative power. This theory also makes to force the using of the foreign policy anaysis. By this way it is possible to see the effects of the actors on other actors.Crisis are process of which consist of the actions of the actors. They have different characters like geography, the source of events. From that point they have also different results so it will be useful to make a classification of crisis. In the process of the crisis learders come across with the diffuculty of the crisis management. While they have to protect their national interests they also need to get the main requirements. So the strategy which is adopted by leaders affect the resutls of the crisis.In this work the 1989 migration crisis which marked the badness of the relationship between Turkey and Bulgaria, will be examined from the aspect of the implemetions of decision makers. By this way it will be possible to understand why crisis occur and end.Key Words: Crisis management, foreign policy crisis, dispute resolution, 1989 Turkish emigration from Bulgaria.