Bir örgüt olarak siyasi partiler (CHP örnek olayı)

Abstract

Büyük toplulukları harekete geçiren önemli örgütlerden biri olan siyasi partiler, aynı zamanda iktidarı ele geçiren ve yürüten aygıtlardan biri olmuştur. Kapitalizmin yükselmeye başladığı 18. yüzyılda hayatımıza giren partiler kaynağını sınıfsal ve toplumsal bölünmelerden almıştır. Bu nedenle toplumsal sistemi değiştirmenin de aygıtlarından biri olmuştur. Toplumsal mücadelelerin de etkisiyle her dönem işlevi ve yapısı değişen siyasi partiler, her bölgede o coğrafyanın siyasal düzeni, yönetim şekli ve anayasal düzenine göre değişiklikler göstermektedir. Günümüzde kitlelerin siyasete katılımı, fikirlerini veya taleplerini iktidara taşımanın önemli araçlarından biri olarak algılanan siyasi partiler, coğrafyamıza Meşrutiyet Dönemi ile birlikte girmiş ancak asıl işlevini Cumhuriyet döneminde kazanmıştır. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucu partisi konumunda olan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) o dönemden beri varlığını sürdürmektedir. Tek partili sistemde toplumu yönetmeye ve yönlendirmeye talip elit bir grup tarafından kurulan ve o dönemin koşullarında kadro partisi niteliği taşıyan CHP, dünyadaki ve Türkiye'deki toplumsal talepler doğrultusunda değişmek zorunda kalmış ve günümüzde kitle partisi niteliği kazanmıştır. Türk siyasal hayatının önemli aktörlerinden biri olan CHP ile ilgili bugüne kadar pek çok araştırma yapılmıştır. Ancak partiyi oluşturan örgüte ve örgütsel mekanizmaya yeterinde bakılmamıştır. Uzun yıllardır muhalefette olan ve Türkiye'nin en çok tartışılan partileri arasında yer alan CHP'de örgüt kültürü ve iklimi çok az değişmiştir. Hala geçmişin alışkanlıkları ve refleksleriyle hareket etme eğilimi devam etmektedir. Yaşanan değişimler ise genellikle lidere bağlı olarak gerçekleşmiş ama kısmen de olsa tabandan gelen baskı üzerine yaşanmıştır. Parti içinde lider değişimi birçok kişiye fırsat yaratırken, eski lidere yakın kişilere de partinin makam ve mevki kapısını kapatmaktadır. Bu değişimden yerel teşkilatlar da üzerlerine düşen payı almaktadır. CHP'nin en önemli yerel teşkilatlarından biri olan Beşiktaş ilçe örgütü de bu değişimden etkilenmiştir.Gerek üye yoğunluğu gerek yüksek oy potansiyeli ve belediye faktörü gerek siyasetle yakından ilgilenen entelektüel kesimin fazla olması nedeniyle CHP Genel Merkezi için Beşiktaş ilçe örgütü önemli teşkilatların başında gelmektedir. Bu nedenle örgüt yapısına bakmak ve genel merkez ile yerel teşkilat arasındaki ilişkiyi ele almak için Beşiktaş ilçesini seçtim. Kurumsallaşmanın zayıf olduğu Beşiktaş ilçesinde yerel siyaset üretme mekanizmaları ve isteği de son derece zayıftır. Partilileri motive eden yegane unsur ise geniş olanaklara sahip belediyedir. Ancak ciddi bir sosyalizasyon mekanizması olmayan ve herkesi kapsayan bir partili kimliği yaratamayan partide, kariyer olanakları son derece sınırlı ve uzun bir mücadeleyi gerektirmektedir. Belediyenin açığa çıkardığı olanaklardan ve ranttan pay almak isteyen partililer, belli makam ve mevkileri elde etmek için çaba göstermekte, fakat genel merkez engeline takılmaktadırlar. Çünkü genel merkez, önemli mevkilere doğrudan atama yapmakta ve böylece parti içi seçim mekanizmasını devre dışı bırakmaktadır. Örgüt içinde belli bir kademeye gelmek için genel merkeze ve lidere yakın olmak çok önemli bir kriter olarak karşımıza çıkmaktadır. Kariyer hedefi olan kişiler, bunu aşmanın mekanizmalarını geliştirmişlerdir. İlk olarak parti içinde geniş bir iletişim ağı geliştirmek için kolları sıvayan bu kişiler, parti üyeleriyle ilişkilerini iyi tutmak için uzun dönemli halkla ilişkiler çalışması yürütmektedirler. Örgüt içinde tek başına hareket etmenin bir getiri sağlamayacağını bilen kariyeristler, parti içinde belli bir grupla hareket etmektedirler. Ancak gruplaşmada en önemli referans genel merkez ve liderdir. Dolayısıyla yerel siyasette oluşan gruplaşmalar, Beşiktaş'ta olduğu gibi ideolojik temelli olmaktan çok kişi veya belli çıkarlar üzerinden şekillenmektedir. Öte yandan CHP'ye yeni gelen üyelerin büyük çoğunluğunun CHP'lilerin çocuklarından oluşması deyim yerindeyse CHP'nin bir `aile partisi` olarak kalmasını ve yanlış alınan örgüt kültürünün partiye tekrar tekrar taşınmasına neden olmaktadır.Anahtar Kelimeler : Örgüt, Siyasi Partiler, CHP, CHP Beşiktaş

The political parties which are the one of the key organizations of activating the big community mobilizing, have been one of the devices that seized power and executed at the same time. The parties that came into our lives in the in 18th century when the capitalism began to rise, has taken its source from class and social divisions. Therefore, they became one of the devices of changing the social system. As a result of social struggles, the political parties which is changing structure of function each semester, varies in every region according to the that region's polity and constitutional order. Today, the political parties which perceived as one of the important means of transportation of the participation, ideas and demands of the masses in politics, entered to our geography with Constitutional Period, but it won the actual function in the Republican Period. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) that is in position of the founder party of the republic has existed since that time. CHP that is the pretender of managing and directing the society in the single-party system, founded by a group of elite and served as staff party in the circumstances of that period, had been obliged to change and today has become a mass party according to social demands from Turkey and the world. Many studies have been done so far about CHP that is one of the most important actors in Turkish political life. But the organization that is creating party and organizational mechanisms have not been examined sufficiently.The organizational culture and climate has changed very little in CHP that in the opposition party and among the most discussed party in Turkey. Tend to move still continues with past habits and reflexes. The changes usually have occured depending on the leader, but they have been affected partly by the pressure of the party's fundament. While changing of leadership in the party is creating opportunities to many people, is closing the door of the party positions to the people who are close to the former leader of the party. Beşiktaş District Organization which is the most important local organizations of CHP and the local organizations are also affected by these changes.Beşiktaş District Organization is the head of the important organizations for CHP Head Office, because that area has high density and potential members, it has a good municipality effect and lots of intellectuals people in that area. Therefore, to look at the organizational structure and to researche the relationship between head office and local organizations, I chose the Besiktas district. The local policy-making and desire is extremely weak also in Beşiktaş District which has weak institutionalization. The sole factor motivating to party members is the municipality that has extensive opportunities. However, in the party which has not a serious mechanisms of socialization and can not create a party identity of all-inclusive, career opportunities are extremely limited and requires a long struggle. The party members who wants to get a share of the rent and the possibilities that are exposed by the municipality, efforts to get certain positions, but they stick the obstacle of the head office. Because the head office is making direct appointments to important positions, and thus it is disabling the mechanism of intra-party elections. As a result, being close to the head office and the leader is very important criterion for coming to a certain level within the organization. People with career goals, have developed mechanisms to overcome it. Firstly, these people carry out public relations work in a long-term for keeping their relationships as a good way with the party members, because they want to improve a large communication network within the party. Careerists who know to act alone in the party doesn't provide a return, act in a certain group within the party. However, the most important groupings of reference is the head office and the leader. Therefore, the groupings occur in local politics actualize by particular or person interests as in Beşiktaş rather than being ideologically-based. On the other hand, the majority of the new members of CHP consists CHP's children and it means the party remains as a `family party` and it causes the organizational culture which received as incorrectly still reflects the party.Keywords : Organization, Political Parties, CHP, CHP Beşiktaş