Selim İleri`nin İstanbul`u

Abstract

Selim İleri'nin yazı hayatında İstanbul'un ayrı ve özel bir yeri vardır. Onun yazarlık serüveninin önemli kaynaklarından biri olan İstanbul ve onu oluşturan bütün mekânlar, Selim İleri'de anlatının en önemli yapısal unsurlarından biri olarak karşımıza çıkar. Yazarın kurgusal eserlerindeki mekânların çoğu zaman olay örgüsüne ve kişilere yön veren bir güce sahip olduğu görülür. Özellikle kurgusal karakterlerin davranışlarına etki eden faktörler arandığı noktada mekânların bir belirleyici olarak ortaya çıktıkları söylenebilir. Bazen de bunun tam aksine, mekânlar edilgen bir duruma gelerek kişilerin ruh hallerinin yansıdığı yerler olur. Bu durumda mekân kişiye etki eden değil, kişinin etkilediği bir nitelik kazanır. Bu sebeple Selim İleri'nin hikâye ve romanlarında mekân incelemesi yapmanın anlatının üzerine kurulduğu temelleri belirleyebilmek noktasında büyük bir öneme sahip olduğu görülür. Bununla birlikte yazar, mekânlara salt gerçekliklerinin ötesinde anlamlar yükler ya da onları, anlattığı karakterlerin hayatlarına ışık tutmaları açısından işlevsel kılar. Hatıra kitaplarındaki mekânların ise yazarda tek başına önemli etkiler bıraktığı ve bu mekânların olay, şahıs ve dönemlerle özdeşleştirilmek suretiyle çok daha geniş açılımlı etkilere sebep olduğu söylenebilir. Bu doğrultuda mekân-insan, mekân-zaman bağlantıları ortaya çıkmakta ve mekânın çok yönlü bir boyutta ele alınması gerekliliği doğmaktadır. Buradan hareketle Selim İleri'nin İstanbul'unu ortaya çıkarabilmek için öncelikle kurgusal eserlerine de kaynaklık eden İstanbul kitaplarının, ardından hikâye ve romanlarının incelenmesi gerekli görülmüştür. Bu noktada İstanbul'u çok iyi tanıyan bir yazarın gözünden İstanbul'a bakmanın gerekliliğinden hareketle, çalışmanın konusu İstanbul bahsinde ne denli önemli bir isim olduğu bilinen Selim İleri'nin İstanbul'u olarak belirlenmiştir.

Istanbul has an unique and important place in the writings of Selim İleri. One of the most important sources of his writing adventure, İstanbul and all the places that bring it into being, emerge as one of the most important structural elements of the narrative by Selim İleri. The places of the author's fictional works are often considered to have a power that directs the plot and the characters. In particular, it can be considered that the places that emerged as the factors affecting the behavior of fictional characters emerged as a key determinant. Sometimes, on the contrary, places become passive, and turn out to where people's moods are reflected. In this case, the place does not affect the person, but the person does. For this reason, it is concluded that the analysis of place in Selim İleri's stories and novels has a great importance in order to determine the foundations on which the narrative is based. The author, however, attribute meaning to places beyond their the naked truth, or makes them functional in terms of shedding light on the lives of the characters he describes. It can be portrayed that the places in the memory books had a significant impact on the author and these places caused much more wide-spread effects by identifying them with events, person and periods. In this respect, place-person, and place-time connections are emerging and the necessity of addressing the place in a multidimensional way arises. Therefore, in order to reveal Istanbul by Selim İleri it is necessary to examine the books about Istanbul which are the source of his fictional works and then his stories and novels. At this point, from the perspective of an author who knows Istanbul very well, Selim Ileri, it has been a need to name the study as Istanbul by Selim İleri.