Türk canlandırma sinemasında değerler temsilinin analizi

Abstract

Canlandırma sinema filmleri ülkemizde gün geçtikçe sayısını arttırarak, başta çocuklar olmak üzere her yaştan büyük izleyici kitlelerine ulaşmaktadır. Canlandırma filmlerin anlatılarının bu aktarım gücü dolayısıyla barındırdıkları mesajlar önem taşımaktadır. Değerler ise; geçmişten günümüze kadar, düşünürlerin ve beşeri bilimlerin üzerinde durdukları bir olgu olarak süregelmiştir. Buradan hareketle yapılan çalışmanın amacı; Türk canlandırma sinema filmlerinde temsil edilen değerlerin tespitidir. Amaç doğrultusunda yapılan çalışmanın evrenini Türk canlandırma sinema filmleri oluşturmaktadır, Canlandırma sinema filmleri görsel, işitsel ve anlatı olmak üzere girift bir yapıya sahiptir. Çalışmanın amacı doğrultusunda, bu girift yapının bütün unsurlarıyla incelenmesine olanak sağlayan göstergebilimsel analiz yöntemi benimsenmiştir. Göstergebilimsel metod, Hünerli'nin (2000) Türk Canlandırma Sinemasında Türk Yazını Uyarlamaları: Gösterge Çözümlemesi Modeli'nden ve Adanır'ın (1987) Sinemada Anlam ve Anlatım çalışması ile Greimas Eyleyenler Modeli çözümleme yaklaşımlarından hareketle oluşturulmuştur. Değerlerin tespiti ve sınıflandırmasına yönelik olarak da Schwartz ve arkadaşları (2012) tarafından geliştirilen `Temel İnsani Değerler Modeli` kullanılmıştır.Çalışmanın örneklem kümesi beş filmle sınırlandırılmış ve en çok izleyiciye ulaşan `Kötü Kedi Şerafettin` (2016), `RGG Ayas` (2013), `Canım Kardeşim Benim, Uzaylılar mı Gelmiş?` (2016), `Evliya Çelebi ve Ölümsüzlük Suyu` (2014) ve `Uzay Kuvvetleri 2911` (2014) filmleri incelenmiştir. Yapılan analizler doğrultusunda, görsel, işitsel ve anlatı göstergelerinin değerler temsiliyle örüldüğü tespit edilmiştir. Ayrıca ulusal değerler sisteminin yansımaları da tespit edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda en yoğun olarak işlenen ilk üç değer tipleri sırasıyla; geleneksellik %12,1, yardımseverlik-önemseme %9,7, özerklik-düşünce %9,2'dir. En az temsil edilen üç değer tipinin ise; başarı %1,2, tevazu %0,9 ve itibar %0,8 olduğu tespit edilmiştir.

Animation cinema films attract the attention of audiences of all ages especially children and it is developing rapidly in Turkey. The narratives of animation films convey messages strongly. Also from past to present, many thinkers and humanities have emphasized the phenomenon of values. The aim of this study is the determination of the values represented in Turkish animation films. Animation films have a complex structure including visual, auditory and narrative. For the purpose of this study, semiotic analysis method was adopted which allows to examine all elements of this complex structure. The semiotic method is based on Hünerli's (2000) `Türk Canlandırma Sinemasında Türk Yazını Uyarlamaları: Gösterge Çözümlemesi` Modeli, Adanır's (1987) `Sinemada Anlam ve Anlatım` and Greima's `Actantial Model` approaches. For the determination and classification of values, the `Refining the Theory of Basic Individual Values` puplished by Shwartz et. al.'s (2012) was used.The study, was limited to five films was chosen to reach the audience the most. These films are: `Kötü Kedi Şerafettin` (2016), `RGG Ayas` (2013), `Canım Kardeşim Benim, Uzaylılar mı Gelmiş?` (2016), `Evliya Çelebi ve Ölümsüzlük Suyu` (2014) ve `Uzay Kuvvetleri 2911` (2014). According to the analysis, visual, auditory and narrative indicators were found to contain values representations. Reflections of the national values system were also determined. If we look at the frequency of value types, the first three value types which are handled most intensively, respectively; tradition is 12,1%, benovlance-caring 9,7%, self-direction-thought is 9,2%. The three least-represented types are; achivement was found to be 1.2%, situmulation was 0.9% and the face was 0.8%.Key Words: Cartoon, Animation, Schwartz Basic Human Values, Cinema, Semiotic